Nieuwe moskeeën als die in Gouda zijn vaak zo megalomaan dat de eigen geloofsgemeenschap ze niet kan betalen. Dus is een mecenas nodig.
Het bestuur van de nog te bouwen Goudse ‘megamoskee’ El Wahda (1.500 bezoekers) zal de komende weken zijn hoofd breken over een nieuw plan: kleiner van opzet en liefst te realiseren in een periode waarin de bestuurlijke soap van de afgelopen tijd wat minder vers in het geheugen ligt.
Inmiddels is zo ongeveer alles aan het plan onzeker, waaronder de omvang van de moskee. Maar het bedrag voor de benodigde aankoop van de grond, 2,5 miljoen euro, is wel rond, zo wordt steeds benadrukt.
Saïd Boukayouh, woordvoerder van El Wahda, hamert er vaak op dat het geld niet afkomstig is van dubieuze buitenlandse geldschieters. De drie moskeeën die straks in het complex van El Wahda moeten trekken, hebben het zelf ingezameld. Maar ook dat is omstreden.
Kritische vragen
Vorige maand bleek dat moskeegangers van de drie betrokken gebedshuizen onder druk waren gezet om geld te betalen voor het project. Elk gezin moest 1.500 euro afdragen, terwijl de meeste ouders het in de wijk financieel niet breed hebben.
Wie niet meedeed, kan na zijn dood een religieuze dodenwassing in de moskee wel vergeten. En wie kritische vragen stelde over deze manier van financieren, kreeg een moskeeverbod opgelegd. De omstreden salafistische fondsenwerver Tarik ibn Ali werd zelfs in de arm genomen om bij benefieten moskeegangers nog net iets dieper in de buidel te laten tasten.
Op de Facebook-pagina van El Wahda worden vrouwen die sieraden inleveren, tot aan het paradijs geprezen: ‘Moge Allah het van hen accepteren en het mee laten wegen op de weegschalen op de dag des oordeels.’
Ettelijke miljoenen
De onbeantwoorde vraag blijft echter hoe El Wahda denkt de bouw van de moskee te financieren. De opgehaalde 2,5 miljoen euro dekt straks alleen de aankoop van de grond; voor de verbouwing van de voormalige kazerne en de bouw van de gebedsruimte zijn nog ettelijke miljoenen nodig.
De aanpak van El Wahda verschilt daarmee niet veel van de diverse besturen van de Amsterdamse Westermoskee, die ondanks geldproblemen geregeld in de media zeiden dat de moskee er wel zou komen – zodra de bouw maar was begonnen.
In 1994 kocht de Turkse religieuze organisatie Milli Görüs voor 3,3 miljoen euro een stuk grond in Amsterdam, met de bedoeling er de Westermoskee te bouwen. Elf jaar later nam de gemeente Amsterdam de grond over voor 6,1 miljoen euro, en kreeg Milli Görüs het in erfpacht terug om er een moskee te bouwen.
Conservatief
Maar door jarenlang getouwtrek tussen de Milli Görüs-afdeling in Noord-Holland en het hoofdkwartier in Keulen – beide partijen beschuldigden elkaar ervan conservatief te zijn – duurde het lang voor de bouw begon. Eveneens lagen diverse moskeebestuurders geregeld overhoop met de gemeente.
Pas achttien jaar na de aankoop van de grond begon de bouw begin 2013 – toen het bestuur van de Westermoskee zich losmaakte van Milli Görüs.
Terwijl eerst werd gemikt op een begroting van 12 miljoen euro, is de Westermoskee uiteindelijk voor 3,6 miljoen euro als een soort cascomoskee neergezet. Geld voor de binnenkant is er niet meer, het aantal donateurs is teruggelopen en de vaste maandlasten voor de erfpacht en het salaris van de imam liggen naar schatting op 30.000 euro.
Zonder een gefortuneerde overkoepelende organisatie als Milli Görüs is het moeilijk om zelfstandig een enorme moskee te financieren.
Donatie
Dat geldt eveneens voor de Marokkaanse Essalammoskee in Rotterdam. Van de 7 miljoen euro kostende bouw werd zeker 4 tot 6 miljoen euro betaald door de conservatieve sjeik Hamdan bin Rashid al-Maktoum uit Dubai, die ook organisaties financiert die banden hebben met de orthodox-islamitische Moslimbroederschap.
In ruil voor zijn donatie schoof hij door hemzelf gekozen personen naar voren die een prominente plek kregen in het moskeebestuur.
Al sinds de opening in 2010 woedt er in de Essalammoskee een machtsstrijd tussen het grotendeels in het buitenland woonachtige Arabische bestuur en kritische Marokkaanse moskeegangers die liever Rotterdamse moslims uit de eigen gemeenschap in het bestuur zouden zien.
Onlangs zou het moskeebestuur de statuten hebben willen wijzigen om de eigen invloed te vergroten, waarop tientallen moskeegangers woedend een vergadering binnenstormden.
Ook al heeft het bestuur van de nog te bouwen Goudse megamoskee inmiddels aangegeven een kleinere moskee te willen neerzetten, het is nog steeds onduidelijk hoe het die wil financieren. Het is denkbaar dat uiteindelijk toch buitenlandse financiers moeten worden aangetrokken.