‘Eerlijk’ winkelen beperkt zich niet tot de grote stad. In Oss is zelfs een complete route uitgezet. ‘Het verhaal draagt bij aan de emotionele waarde.’
De straten van het Noord-Brabantse Oss (ongeveer 85.000 inwoners) liggen er in de ochtendzon verlaten bij. Het spel van de kerkklokken galmt elk half uur door de stad. In het centrum zijn de straten aan weerszijden omgeven door winkels, met hier en daar een cafeetje waar koffie kan worden gedronken.
Wie denkt dat de aandacht voor biologische en fairtrade-producten zich beperkt tot de grote steden, heeft het mis: ook een middelgrote stad als Oss heeft genoeg te bieden op het gebied van eerlijk winkelen.
Of het nu gaat om natuurlijke ingrediënten van voedselproducten of goede werkomstandigheden bij de productie van de spullen, Oss heeft het allemaal. Er is zelfs een ‘EerlijkWinkelen-route’ met 24 deelnemende zaken. Het is een concept dat ook in vijftig andere kleine en wat grotere steden is uitgerold.
Bewustzijn
Verscholen tussen twee winkels ligt een van de ingangen van het kleine winkelcentrum De Schakel, waar Mi Casa is gevestigd. Het sieradenwinkeltje van Irma Asser (58) is gevuld met kleurige armbanden en kettingen, kasten vol boeddhabeeldjes en andere woonaccessoires – allemaal ‘eerlijk’. Dat veel klanten geen zin lijken te hebben in de verhalen achter de spullen die ze met zorg heeft uitgekozen, houdt haar niet tegen.
Graag vertelt ze haar klanten over haar reis naar Bali, waar ze zelf de boeddhabeeldjes vandaan haalde, of over initiatieven om vrouwen in India uit de prostitutie te houden. Zelfs als iemand alleen oorbellen koopt, wil Asser het bewustzijn vergroten – of de koper nu geïnteresseerd is of niet.
Bij Patisserie Christian ligt de nadruk op het gebruik van natuurlijke producten in de chocolaatjes. Eigenaar Christian van Kempen (49) houdt zich verre van kleur- en smaakstoffen. ‘De ene week zijn de aardbeientaartjes bijvoorbeeld donkerder dan de andere,’ zegt Van Kempen, terwijl hij met een groene spuitzak chocoladelolly’s maakt. ‘Dan ga ik niet aan de slag met kleurstof.’
Van Kempen doet het meer voor de echtheid van zijn eigen vak dan wegens de vraag naar ‘eerlijke’ bonbons. Een patissier hoort geen bewerkte roomboter te gebruiken, vindt hij. De klanten zijn niet zo thuis in de natuurlijke producten, al proberen ze iets bewuster om te gaan met hun voeding. ‘Sommige mensen willen gebak zonder suiker. Dat heb je met al die diëten tegenwoordig, hè,’ zegt Van Kempen.
Gevoel
Hoewel mensen vaak niet bewust kiezen voor de waren van Asser en Van Kempen, hebben beide winkels voet aan de grond gekregen in een stad als Oss. De winkel van Asser bestaat al elf jaar en het personeel bij Patisserie Christian staat geen moment stil in de grote keuken achter de winkel om taarten, bonbons en andere lekkernijen te maken.
Juwelier Vincent Cober (44) weet klanten uit heel Nederland en daarbuiten voor zijn sieraden naar Oss te trekken. In zijn zaak in de Houtstraat – waar eerst moet worden aangebeld om de winkel te kunnen betreden – staat zijn zelfontworpen collectie in vitrines uitgestald. Achter in de winkel leidt een glazen wenteltrap naar het atelier waar alle sieraden worden gemaakt.
Zeker bij sieraden als verlovingsringen moet het ‘gevoel’ bij het product ‘goed’ zijn. Daarom doet Cober grondig onderzoek naar de herkomst van zijn ‘ruw’ (grondstoffen). Hij zorgt ervoor dat de stenen niet afkomstig zijn uit conflictgebieden. Hij haalt bijvoorbeeld niets uit Kenia. ‘Een steen moet goed voelen,’ zegt hij.
Sieraad
Wie even snel een taartje wil kopen of een boeddhabeeldje cadeau wil doen, hecht waarschijnlijk minder waarde aan de eerlijkheid van een product dan iemand die een dure ring laat ontwerpen voor zijn of haar geliefde. Cober is bij het hele proces betrokken en kan de klant precies vertellen hoe het sieraad tot stand is gekomen.
Van het ontwerpen in een computerprogramma en het printen van de mal voor het sieraad met een grote 3D-printer – die een beetje doet denken aan een oven – tot het slijpen van de stenen in Thailand. De desinteresse waarop Asser soms stuit, herkent hij niet. ‘Het verhaal draagt bij aan de emotionele waarde.’ En dus is het verhaal belangrijk.
Elsevier nummer 21, 23 mei 2015