Premier Rutte wil dat zijn kabinet er nog minstens een jaar zit: over vijf maanden is Nederland een half jaar ‘baas’ van de Europese Unie.
Volgens premier Mark Rutte staat de agenda van zijn kabinet de komende maanden ‘steeds meer in het teken van het voorzitterschap van de Europese Unie’. Voor het eerst sinds 2004 is Nederland namelijk weer eens halfjaarlijks voorzitter.
Het belang van dat roulerend voorzitterschap is sterk afgenomen. De bovenbazen van de EU, de regeringsleiders, hebben een vaste voorzitter gekregen – nu de Pool Donald Tusk – en vergaderen in Brussel. Ook de ministers van Buitenlandse Zaken (de Italiaanse Federica Mogherini) en de eurogroep van ministers van Financiën hebben een vaste voorzitter (Jeroen Dijsselbloem).
Alleen minder belangrijke ministerraden worden in de eerste helft van 2016 voorgezeten door Nederlandse ministers. En alleen informele Europese ministerraden, hooguit vijftien, hebben in Nederland plaats – in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam.
Voorbereidende en omlijstende bijeenkomsten worden gehouden op het ‘Marine-etablissement’, eveneens aan het Oosterdok.
Kabinetsval
Toch zoemt al sinds de jaarwisseling op het Binnenhof rond dat het kabinet niet mag vallen voor volgend jaar zomer. Met een
demissionair kabinet of, erger nog, voortijdige Kamerverkiezingen, zou Nederland te kijk komen te staan tegenover de rest van
Europa, zo niet de hele wereld.
Die notie komt het kabinet vanzelfsprekend niet ongelegen. Het legt immers druk op de oppositie om het kabinet het leven niet te zuur te maken – in de Eerste Kamer, vooral, waar de coalitie bijlange na geen meerderheid heeft. Anders gezegd: wie verantwoordelijk is voor een kabinetsval, zet Nederland te kijk.
Premier Rutte mijdt deze impliciete waarschuwing aan de oppositie – of aan ontevredenen in de gelederen van VVD en PvdA – niet. ‘Ik denk dat het helpt als je een missionair kabinet hebt. Dat is ook onze ambitie, verkiezingen zijn voorzien in maart 2017’.
Motto
Ondanks de bescheiden mogelijkheden heeft het kabinet zo’n lange reeks plannen voor het EUvoorzitterschap dat het zicht op de prioriteiten wordt weggenomen. Die prioriteiten zijn dat de EU zich beperkt tot hoofdzaken, innovatie steunt en ‘verbindt’.
Premier Rutte (VVD) voegt daar als eigen prioriteiten aan toe, dat de band tussen de EU en de Verenigde Staten wordt aangehaald en dat de ‘Digitale Agenda’ van zijn partijgenote, voormalig EU-commissaris Neelie Kroes, wordt uitgevoerd. Minister Melanie Schultz van Haegen van Infrastructuur en Vervoer (VVD) wil de zelfrijdende auto op de Europese agenda zetten.
PvdA-minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken was al bezig om ‘De Stad’ tot een van zijn centrale doelstellingen te maken en relateert die aan plannen van de Europese Commissie.
Vandaar ook dat Plasterk en zijn partijgenoot, de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan, volgend voorjaar alle burgemeesters van EU-hoofdsteden voor een conferentie naar Amsterdam proberen te halen, onder het motto: grote steden vormen het economische hart van Europa, maar ondervinden te veel hinder van Brusselse regels en krijgen te weinig subsidie.
Eerder dan over deze onderwerpen zullen de politieke discussies in de Europese Unie echter gaan over ‘Grexit’ en ‘Brexit’: de vraag of Griekenland alsnog de eurozone moet verlaten en of de Britse premier David Cameron voldoende EU-hervormingen lospeutert om met vertrouwen zijn referendum over een vertrek uit de EU tegemoet te zien.
Lesmateriaal
Over het hele EU-voorzitterschap hangt intussen de doem van het afnemende vertrouwen in de Europese Unie als geheel en onmin over de kostbare en ingrijpende reddingsoperaties van de euro in het bijzonder.
Ook daar doet het kabinet volgend voorjaar als fungerend EU-voorzitter wat aan. Voormalig journalist Wouter Kurpershoek is door het ministerie van Buitenlandse Zaken aangetrokken om het EU-voorzitterschap aan de man te brengen.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft ‘speciaal lesmateriaal’ ontwikkeld. Amsterdams burgemeester Van der Laan en D66-wethouder Simone Kukenheim verspreiden dat materiaal – en van het Europees Parlement – op Amsterdamse scholen.
Ze hebben alle scholen opgeroepen daarnaast ‘Europese ambtenaren’ geassisteerd door daartoe speciaal opgeleide studenten les te laten geven.
Amsterdam wil zo ‘laten zien wat de EU voor ons betekent in het dagelijks leven’. Als beloning mogen de betrokken scholieren in 2016 deelnemen aan ‘een speciale editie van College Tour waarin zij in gesprek zullen gaan met de Nederlandse eurocommissaris, Frans Timmermans’.
Elsevier nummer 32, 8 augustus 2015