De Tweede Kamer debatteert dinsdagmiddag over de problemen bij spoorbeheerder ProRail. De centrale vraag zal zijn: heeft staatssecretaris van Infrastructuur Wilma Mansveld (PvdA) informatie achtergehouden?
Het zal een pittig debat worden, zeker omdat Mansveld vaker is beschuldigd van het achterhouden van informatie over ProRail. De spoorbeheerder is de greep op de uitgaven kwijt, waardoor een enorm tekort is ontstaan. Elsevier.nl beantwoordt vijf vragen over de situatie.
Wat is ProRail?
ProRail BV is de spoorinfrastructuurbeheerder van Nederland. Het bedrijf is verantwoordelijk voor aanleg, onderhoud, beheer en veiligheid van het spoorwegnet.
De Nederlandse staat bezit alle aandelen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu is verantwoordelijk voor het uitbesteden van de financiën.
Wat staat er in de gepubliceerde documenten?
Inmiddels staan rapporten uit december 2014 en april 2015 online. Daaruit blijkt dat ProRail zijn uitgaven niet goed heeft bijgehouden.
Zo staat in het eerste rapport dat het bedrijf lange tijd geen balans heeft opgesteld, dat uitgaven fout zijn doorgegeven en dat die uitgaven slecht zijn gecontroleerd.
Volgens dagblad De Telegraaf is de interne controle zo zwak dat er mogelijk fraude is gepleegd. In een brief aan Mansveld reageert ProRail: ‘Hoe goed het beleid ook is, daarmee kan fraude helaas niet worden uitgesloten.’ Daarnaast staat in de brief dat een onderzoek naar fraude is ingesteld.
In hoeverre is Mansveld verantwoordelijk?
Als staatssecretaris van Infrastructuur dient Mansveld de financiële situatie van ProRail in de gaten te houden. Op 15 september schreef ze, tot verrassing van het parlement, in een brief aan de Tweede Kamer dat ProRail 475 miljoen euro tekortkwam.
In de brief voorafgaande aan het debat dinsdagmiddag schrijft Mansveld: ‘(…) Er zijn geen signalen dat er sprake is van financiële chaos.’ Ze zegt ook dat eind 2014 werd vermoed dat er een tekort van 1,1 miljard zou zijn, maar dat daarnaar geen officieel onderzoek is ingesteld.
Wie staat waar in het debat?
Eerder hebben de oppositiepartijen CDA, D66, PVV en GroenLinks gezegd dat ze experts van ProRail willen horen. De coalitie heeft dit verzoek geweigerd, vermoedelijk omdat uitspraken van de ProRail-chef Mansveld fataal kunnen worden.
Eerste Kamerlid Tiny Kox (SP) vindt dat Mansveld moet aftreden. De PVV dreigt met een motie van wantrouwen, maar daarvoor lijkt nu geen meerderheid te zijn.
Mansveld krijgt steun van collega-bewindslieden. Zo zegt minister van Infrastructuur Melanie Schultz (VVD) dat de staatssecretaris ‘natuurlijk’ kan aanblijven. Premier Mark Rutte (VVD) noemt Mansveld ‘zeer adequaat.’
Hoe nu verder met ProRail?
In een reactie op de negatieve publiciteit van ProRail zegt president-commissaris Hans Alders dat er inderdaad financiële problemen zijn bij ProRail. Hij benadrukt dat ‘verbeteringen zijn doorgevoerd, maar dat ProRail nog niet op het juiste niveau is’.
Ook Mansveld meldt in haar brief dat ProRail al veel problemen heeft aangepakt. Het is echter de vraag waarom de Tweede Kamer niet op de hoogte is gesteld toen de nood hoog was. Ook is het niet zeker of ProRail inderdaad op de goede weg is: in het decemberrapport staat bij het hoofdstuk ‘Kritische succesfactoren’ dat ook ‘een beetje geluk’ van doorslaggevend belang is.