De commissie-Schouten komt woensdag met een rapport over het lek in de Commissie-Stiekem. Elsevier maakte een reconstructie van de gang van zaken rond ‘Stiekemgate’.
Op dinsdagavond 15 januari 2013 komt de Commissie voor de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten (ook wel ‘Commissie-Stiekem’) bijeen in een stijlvol zaaltje in het oude deel van het Kamergebouw. Het gaat over de toestand in Mali waar de Nederlandse vakantieganger Sjaak Rijke is ontvoerd door Al Qa’ida en waar de Fransen – die rekenen op Nederlandse hulp – een oorlog zijn begonnen tegen moslimterroristen.
De fractieleiders in de Commissie-Stiekem bespreken de risico’s voor Rijke, indien Nederland de Franse militaire operatie daadwerkelijk steunt. Lopen de honderd andere Nederlanders in Mali dan ook gevaar te worden gegijzeld? De elf fractieleiders spreken af dat ze zich daar niks van aantrekken. Als ze zwichten voor de jihastische terreur wordt het alleen maar erger, concluderen zij tamelijk eensgezind.
Woedend
Een week later staat er een verslag van deze geheime vergadering in weekblad Elsevier. Niemand wordt geciteerd, maar de details over de besluitvorming staan uitgesmeerd over pagina 10.
De elf fractieleiders zijn woedend. Wie van hen klapte uit de school? Lekken uit de Commissie Stiekem is een ambtsmisdrijf. Om dit voor eens en voor altijd de kop in te drukken, neemt de Commissie onder leiding van Halbe Zijlstra (VVD) het kloeke besluit: ‘Als dit nog één keer voorkomt, doen we aangifte.’ Maar de commissie moet de zaak stil houden, want stennis hierover maakt alles nog erger.
Nog een verslag
Op 18 februari 2014 brengt NRC Handelsblad een gedetailleerd verslag vanuit de Commissie-Stiekem over de kwestie van de 1,8 miljoen telefoondata die door de geheime diensten aan de VS verstrekten. Nu is de maat vol. Meteen treedt de oude afspraak in werking om aangifte te doen, berichtte Nieuwsuur deze week.
Toch duurt het nog een maand, voordat Commissie-voorzitter Halbe Zijlstra aangifte doet. Kennelijk wordt gezocht naar een manier om de zaak in stilte te behandelen. En kennelijk stelt Justitie de fractieleiders gerust. De kwestie kan onder de radar blijven. Zijlstra doet op 13 maart 2014 aangifte van ‘een ambtsmisdrijf’.
Ruim anderhalf jaar stilte volgt. Op 11 november 2015 geeft Justitie het onderzoek ineens terug, want het acht zich ‘niet bevoegd’ een ambtsmisdrijf van een Kamerlid te vervolgen. Onbegrijpelijk, want dat had het OM meteen kunnen zeggen. In de aangifte ging het expliciet om een ambtsmisdrijf.
Onderzoek
Het Presidium van de Tweede Kamer bemoeit zich er nu mee en het parlement stelt een onderzoek in onder leiding van Carola Schouten (ChristenUnie). Uit oogpunt van geheimhouding is dat een onzalige stap, want maximaal spektakel is nu onvermijdelijk. In principe had het Presidum het lopende onderzoek ook gewoon kunnen overnemen. Dan had de Rijksrecherche niet meer onder de vleugels van het OM, maar onder de vleugels van de Kamer verder gewerkt aan de opsporing van het lek.
PvdA-leider Diederik Samsom komt in de wandelgangen van de Tweede Kamer een cameraploeg tegen en zegt dat hij onschuldig is. De verwachting is nu dat ook andere fractieleiders gaan ontkennen en er tenslotte ééntje overblijft die door de media als hoofdverdachte wordt aangewezen. Maar opvallend genoeg houden de fractieleiders verder hun mond. Klaarblijkelijk hebben ze afgesproken dat ze zich niet in een hinderlaag van de media wagen.
Lastige taak
De onderzoekscommissie-Schouten staat vanaf november voor een lastige taak. Sowieso is het voor elk Kamerlid onmogelijk om de fractieleider te kritiseren, laat staan om hem te beschuldigen van een ambtsmisdrijf.
Het probleem is ook dat de journalist van NRC Handelsblad voor zijn primeur van 18 februari 2014 met diverse fractieleiders sprak. Hij is de biograaf van Diederik Samsom over wie hij het boek ‘Straatcoach en Strateeg’ schreef. Maar in de weken vóór zijn geruchtmakende verhaal had hij naar verluidt ook met andere Stiekem-leden contact.
Morgen presenteert de Commissie Schouten haar conclusies. Verwacht geen hapklare brok voor de Hoge Raad, de instantie waar ministers en parlementsleden terecht moeten staan voor ambtsverzuim. Voor een ronde zaak is er op het Binnenhof eenvoudig teveel chaos en nooit één echte slechterik.