Overal wordt om inspraak geroepen, maar over de keuze van een van de belangrijkste hoeders van het nationaal belang, het Nederlands Elftal, heeft de burger niets te zeggen. Dit kan zo niet langer.
Het is nog vrij ver weg, maar toch is er volop aanleiding om ons zorgen te maken over de zomer van 2016. De sombere voorgevoelens zijn nog verergerd door de onheilstijding van vorige week. Een groot deel van de natie had verwacht, of in elk geval gehoopt, dat Guus Hiddink op een persconferentie nederig zijn excuses zou aanbieden.
Zielig stelletje
De bejaarde bondscoach zou uitleggen hoe hij op slinkse wijze de droomkandidaat voor zijn baan, Ronald Koeman, beentje had gelicht om vervolgens een geolied en geducht Oranje razendsnel te transformeren tot een zielig stelletje stumperaars dat beschamende nederlagen lijdt tegen veel zwakker geachte naties. En daarna zou de belastingfraudeur uit Varsseveld zijn ontslag aanbieden.
Maar dat gebeurde allemaal niet. In plaats daarvan liet de onnozele KNVB-baas Bert van Oostveen weten juist heel blij te zijn met de ‘gelouterde bondscoach’ van wie slechts wordt geëist dat hij komende week een ‘verbeterplan’ presenteert.
Nu zal Hiddink, ondanks zijn bijnaam Guus Geluk, vast gelouterd zijn. Hij wist zich de vorige keer ook al niet met de nationale elf van Turkije te kwalificeren voor het EK, dus hij weet wat mislukken betekent. Maar zulke rampspoed mag Nederland best bespaard blijven.
Trots
Het is goed te beseffen wat het belang is van succes van het Nederlands elftal voor het welzijn van de natie. Na MH17, IS, Roelvinkgate, ebola en andere ellende zijn we wellicht al vergeten hoe fantastisch de zomer begon met het WK in Brazilië.
Overal in Nederland blije gezichten, mooie gevoelens van saamhorigheid en nationale trots, opbloeiende economische activiteiten: allemaal door een triomferend Oranje. Heerlijk was het om een paar weken te denken dat er niets in de wereld zorgwekkender was dan de liesblessure van Nigel de Jong.
Rekstok
Door zeges van het nationale voetbalelftal neemt het aanzien van Nederland over de grens ook flink toe. Het gaat hier om een sport die er internationaal toe doet. Het is leuk en aardig dat een Friese student nu geregeld soepeltjes rond een rekstok zwiert, maar een gesprek over turnen in een buitenlandse kroeg bloedt al snel dood.
Terwijl het daar fijn opscheppen is over Arjen Robben en Louis van Gaal. En over Ronald Koeman natuurlijk, die in Engeland laat zien hoe je een matig team boven zichzelf laat uitstijgen. Hiddink doet precies het tegenovergestelde, waardoor het schrikbeeld ontstaat van een EK in Frankrijk zonder Oranje. Straks moeten we net doen of we blij zijn met overwinningen van die suffe Belgen, terwijl zij ons hard uitlachen.
Voetbalbobo’s
Wat heeft de KNVB bezield bij het aanwijzen van de bondscoach? Hier stuiten we op een serieus maatschappelijk probleem, op een groot democratisch tekort. Overal wordt om inspraak geroepen, maar over de keuze van een van de belangrijkste hoeders van het nationaal belang heeft de burger niets te zeggen. Dit kan zo niet langer natuurlijk. Nodig is een echt verbeterplan, met als kern: laat het volk de coach van het Nederlands elftal kiezen.
Het invoeren van goede plannen, en van slechte plannen ook trouwens, vergt in Nederland doorgaans een hoop tijd. Misschien is het verstandig om voorzichtig te beginnen. Bijvoorbeeld in de vorm van een consultatief referendum, waarbij de voetbalbobo’s nog de mogelijkheid hebben de wijsheid van het volk te negeren.
Teleurstelling
Te overwegen valt in dit geval verder om een oud SGP-ideaal in praktijk te brengen: de beperking van het kiesrecht tot mannen. Zeker wat betreft het passieve kiesrecht. Je moet er niet aan denken dat Barbara Barend of zo zich straks kandidaat stelt. Voetbal is eigenlijk een te serieuze aangelegenheid om vrouwen er zich mee te laten bemoeien.
Democratische besluitvorming garandeert vanzelf geen optimaal resultaat. Teleurstelling zit in een democratie ingebakken. Zo hebben veel kiezers in 2012 op de VVD gestemd in de hoop bij te dragen aan de vorming van een PvdA-loos kabinet dat de lasten en de overheidsuitgaven terug wil dringen. Kijk wat daarvan terecht is gekomen. Altijd zijn er Mark Rutte-types – onbetrouwbare figuren die niet doen wat ze beloven.
Discussies
Maar verkiezingen vergroten de maatschappelijke betrokkenheid, inspireren tot discussies en dwingen bestuurders tot het afleggen van verantwoording.
En het is ongetwijfeld zo dat veel Nederlanders de bondscoach een stuk belangrijker vinden dan de leden van de Provinciale Staten die ze volgend jaar moeten kiezen. Genoeg reden dus voor een democratisering van het vaderlandse voetbal.