Vluchtelingen kunnen een verrijking zijn, vindt de voorzitter van het COA. Het is een ongepaste uitspraak. Intussen brengt de migrantencrisis de EU-lidstaten steeds dichter bij de grenzen van de onderlinge solidariteit.
Als je kritische vragen stelt over de migratiecrisis, loop je de kans om te worden neergezet als een harteloos mens. Ook kun je, wanneer je je nadrukkelijk uitspreekt tegen de opname van volksverhuizers (migranten, oorlogsvluchtelingen en ontheemden), als racist worden aangeduid.
Opnieuw ontstaat in de samenleving een opdeling in ‘goede’ en ‘foute’ mensen. Zo’n verdeling is Nederland niet vreemd. Dit klimaat is verschrikkelijk. Het gaat hier immers niet om goed of fout.
‘Goede’ mensen zijn bereid om irrationele en vaak ook emotionele uitspraken te doen. Het zijn ongefundeerde uitspraken om draagvlak te creëren voor de opname van tienduizenden asielzoekers. Redelijkheid en de daaraan gekoppelde begrenzing hoeven niet in strijd te zijn met de humaniteit.
Ongepast
‘Vluchtelingen kunnen een verrijking zijn,’ beweerde Gerard Bakker, de bestuursvoorzitter van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), de organisatie die de opvang van asielzoekers moet regelen. De eerste fout die hij maakt, is dat deze mensen niet per se vluchtelingen zijn, maar asielzoekers.
Daarnaast is de uitspraak dat vluchtelingen een verrijking kunnen opleveren, niets meer dan een ongepaste wens. Het is ongepast om te beweren dat Nederland asielzoekers moet opnemen, omdat ze een verrijking kunnen zijn.
Nut
Een asielzoeker verkrijgt de vluchtelingenstatus niet omdat de statushouder enig nut kan hebben voor de Nederlandse samenleving. De morele en juridische grondslag om hier iemand als vluchteling toe te laten, is slechts gebaseerd op het feit dat iemand in zijn oorspronkelijke woonplaats of tijdelijke verblijfplaats gevaar loopt.
We hebben op dit gebied voornamelijk te maken met oorlogsvluchtelingen. Als zij worden toegelaten, komt dat doordat ze vanwege de burgeroorlog in Syrië ook in omringende landen gevaar lopen.
Dat moet de principiële basis zijn om in deze context – waarbij we het dus niet hebben over politieke vluchtelingen – iemand de vluchtelingenstatus te geven.
Ruimhartig
Strikt genomen kunnen de Syriërs die uit Turkije komen geen beroep doen op de vluchtelingenstatus, aangezien Turkije een veilig land is voor deze groep.
De vluchtelingenkampen in Turkije zijn overvol. Ik moet hier benadrukken dat de Turkse samenleving de oorlogsvluchtelingen uit Syrië buitengewoon ruimhartig heeft ontvangen. Dat wordt weleens vergeten.
De Turken hebben gastvrijheid en veiligheid geboden aan tienduizenden Syriërs, dat moet het Westen onder ogen zien. Eigenlijk hadden Griekenland en andere Europese landen hen moeten terugsturen. Maar de massaliteit van deze migratie maakte een geordende uitzetting niet mogelijk, en zo ontstaat een nieuwe situatie.
Op losse schroeven
De werkelijkheid is dat verschillende verdragen niet worden nageleefd. Om te beginnen het Schengenverdrag. Volgens dit verdrag voeren de partijen – de betrokken staten – geen systematische grenscontroles uit.
Een aantal landen doet nu een beroep op de uitzonderingsclausule van het verdrag om tijdelijke controles te houden – maar hoe tijdelijk is dat? En bovendien: de grenzen worden zelfs gesloten, zoals Duitsland al deed. Het vrije verkeer van personen als beginsel staat door de migratiecrisis op losse schroeven.
Onzichtbaar
Ook het verdrag van Dublin wordt niet langer nageleefd. Volgens dit verdrag zouden deze migranten zich moeten melden in het land van aankomst, maar dat doet niemand meer. Dat is niet de schuld van migranten, het is te wijten aan verschillende Europese landen die de asielverzoeken van deze migranten niet willen behandelen.
Daarom worden de migranten naar welvarende landen gestuurd. Hierdoor wankelt een ander beginsel: de solidariteit binnen de Europese Unie. Kennelijk wist niemand dat aan deze solidariteit onzichtbare voorwaarden zijn verbonden.
Harde grenzen
De onzichtbare grens van de Europese solidariteit komt plotseling in zicht. De massale migratie vormt een van die harde grenzen waar de Europese solidariteit ophoudt te bestaan. Dit krijgt een vervolg. Nederland en Duitsland kunnen ook hun eigen grenzen stellen aan de solidariteit: minder geld naar arme Europese landen.
‘Vluchtelingen kunnen een verrijking zijn’ is een ongepaste uitspraak wanneer je daarmee de grondslag voor de vluchtelingenstatus aanduidt. Aan wie asiel wordt verleend, wordt nooit gevraagd of hij of zij nuttig kan zijn voor Nederland. Als dit het geval zou zijn, zouden de zieke asielzoekers, asielzoekers met waardeloze diploma’s en asielzoekers met oorlogstrauma’s moeten worden afgewezen.
Draagvlak
De voorzitter van het COA moet de waarheid vertellen: van vluchtelingen wordt niet geëist dat ze een verrijking opleveren. Ze zouden zelfs een verarming kunnen opleveren. Deze waarheid kan en wil hij niet uitspreken, omdat dan het draagvlak voor de opname van duizenden migranten onmiddellijk zal afnemen.
Verwar de vluchtelingenstatus niet met de gelukstatus. De autoriteiten moeten ook de ongemakkelijke waarheden vertellen.