Terwijl de Nederlandse terreurbestrijding piept en kraakt, komen massavernietigingswapens binnen handbereik van terroristen. De wanorde in het veiligheidssysteem is levensgevaarlijk.
De wereld wordt steeds gevaarlijker en ingewikkelder. De hervorming van het veiligheidssysteem moet daarom opnieuw op de agenda komen.
Bij de hervorming van de Nederlandse politiekorpsen tot één nationaal korps werd besloten om dit onderdeel van onze veiligheid onder te brengen bij het ministerie van Justitie. Het ministerie van Veiligheid en Justitie was een daarmee een feit.
Jaloezie
Deze hervorming is organisatorisch niet bepaald een succes. De hervorming van de politie ging gepaard met een reorganisatie – en dat was de oorzaak van alle ellende. Ruzies, onderlinge conflicten, afgunst en jaloezie leidden tot wantrouwen tussen politiemensen. Dat is nog niet voorbij.
Ook zijn in deze periode belangrijke zaken verwaarloosd, denk aan de regionale inlichtingendiensten bij de politie. Wat mij toen opviel, was het gebrek aan strategisch denkvermogen omtrent veiligheidsvraagstukken.
Onbekwaam
De politietop heeft zich volledig overgegeven aan ambtenaren van het ministerie van Veiligheid en Justitie, zonder zelf te proberen om de strategische lijnen voor de komende jaren vast te stellen. Het lijkt erop dat de politie zichzelf volledig onbekwaam heeft verklaard ten aanzien van strategische vraagstukken. Alles wordt overgelaten aan beleidsmakers en ambtenaren.
Enige tijd gelden werd een rapport gepresenteerd waaruit blijkt dat het opleidingsniveau van de recherche te wensen over laat. Ik vrees dat dit ook voor een deel van de politietop geldt.
Hersenen
Er zijn weinig politiemensen die in de voorbije jaren de gelegenheid hebben gehad om te promoveren of om een bijzondere academische opleiding te volgen. De politie die zichzelf slechts beschouwt als een uitvoerende organisatie zonder reflectieve kracht, is een korps in crisis, een korps zonder hersenen. Dat is onwenselijk en gevaarlijk, dus moet het veiligheidssysteem worden hervormd.
Eigenlijk zou Nederland wat betreft veiligheid en justitie moeten beschikken over twee ministeries met verschillende taken: een ministerie van Justitie en een ministerie voor Veiligheid.
Coördinatie
Dat ministerie van Justitie moet niet alleen de traditionele departementen behelzen – zoals rechtspleging, rechtspraak, het vervolgingsbeleid en penitentiaire inrichtingen – maar het ministerie moet ook enkele taken overnemen die nu bij het ministerie voor Binnenlandse Zaken liggen. Daarbij denk aan koninkrijksrelaties, gemeenten en provincies.
Dan kan het ministerie van Binnenlandse Zaken worden omgevormd tot het ministerie voor Veiligheid: politie, AIVD, de coördinatie van terrorismebestrijding, en de toelating en uitzetting van vreemdelingen. De integratie van nieuwkomers blijft bij het ministerie van Sociale Zaken.
Gewone criminelen
De toelating en uitzetting van vreemdelingen staat in nauw verband met veiligheidsvraagstukken. Ik noem het ministerie voor Veiligheid en niet het ministerie van Binnenlandse Zaken, omdat de interne veiligheid van Nederland is verbonden met internationale vraagstukken.
Onze nationale veiligheid wordt niet bedreigd door gewone criminelen. Het zijn terroristen en internationale criminele netwerken die onze nationale veiligheid op grote schaal in gevaar kunnen brengen.
Donderdag werd in Bagdad door het ministerie voor Milieuzaken bekendgemaakt dat in de stad Basra een hoeveelheid radioactief materiaal is verdwenen. Dat materiaal was bestemd voor het controleren van oliepijpen en de vrees bestaat dat het in handen is gevallen van IS of andere terreurgroepen. Het gestolen materiaal kan worden gebruikt voor het maken van een vuile bom.
Kerncentrale
In dit kader is ook een bericht uit België interessant. De Belgische justitie stuitte in het onderzoek naar de terreuraanslagen in Parijs van 13 november 2015 op een bijzondere opname. De terroristen hebben urenlange opnamen gemaakt van het huis van iemand die werkt in, of in elk geval toegang heeft tot een kerncentrale.
Ook hier is duidelijk wat de terroristen willen: de inzet van massavernietigingswapens, in welke vorm dan ook, bij een aanslag. Daarbij kunnen we ook denken aan cyberaanvallen als gevolg waarvan doden en gewonden vallen. Ook moeten we de psychologische impact van een dergelijke aanslag in een West-Europees land in ogenschouw nemen.
Nieuwe aanpak
Terroristen moderniseren. Wij niet. De politieke en ambtelijke structuur bij het bestrijden van ernstige dreigingen piept en kraakt aan alle kanten. Politici hebben kunnen bij de volgende verkiezingen de hervorming van het veiligheidssysteem aan de bevolking voorleggen.
De internationale dreiging van het terrorisme vraagt een nieuwe aanpak. Voor het beheersen en bestrijden van de moderne nationale dreigingen is een modern veiligheidssysteem nodig.