Rusland heeft het vermogen van de Nederlandse opsporingsambtenaren en het OM schromelijk onderschat. De ‘Poetin-methode’ zal bij het dossier MH17 niet werken, schrijft Afshin Ellian.
President Poetin onderschatte de gevolgen van het neerhalen van het Maleisische passagiersvliegtuig MH17. Dat valt onder de categorie hybris.
De vlucht MH17 brengt de Russische overheid steeds verder in het nauw. President Poetin kan Rusland niet zomaar uit dit moeras trekken. Op 17 juli 2014 heeft men in Oekraïne al dan niet willens en wetens 298 passagiers, onder wie 193 Nederlanders, om het leven gebracht.
Dit kon en kan niet worden vergeten. De Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV) heeft dit drama uitvoerig onderzocht en kwam met een degelijk en uitgebreid rapport. De conclusie werd wetenschappelijk onderbouwd: het passagiersvliegtuig werd op 10 kilometer hoogte door een BUK-raket van het type 9M38 neergehaald.
Klassiek Russische tegenaanval
Toch koos Kremlin voor de traditionele Russische tegenaanval: ‘Het is niet waar!’ Aanvankelijk beweerden de Russische functionarissen dat het vliegtuig niet door een raket zou zijn neergehaald. Toen ze dit niet langer konden ontkennen, produceerden ze propaganda over hoe de BUK-raket door de Oekraïense overheid afgevuurd zou zijn.
Op alle mogelijke manieren probeerde Moskou het onderzoek te dwarsbomen. De Onderzoeksraad kon een aantal details nog niet vaststellen. Het voorlopige rapport van het Openbaar Ministerie (OM) in samenwerking met het Joint Investigation Team (JIT) en Oekraïne bracht nog meer helderheid in deze zaak.
Onderzoek is niet vrijblijvend
Het onderzoek van het OM heeft plaatsgehad in het kader van de strafrechtelijke vervolging. Het is dus niet vrijblijvend. Volgens het OM werd de raket afgeschoten vanuit een veld op zes kilometer ten zuiden van Snizjne bij het dorpje Pervomajski. Deze plaats was toen in handen van de pro-Russische separatisten.
Nu voor de eerste keer wordt ook vastgesteld wie de eigenaar van de BUK-installatie is. Het onderzoek van het OM en de Nationale Recherche toont aan dat de BUK-installatie uit Rusland afkomstig was.
Ook weet het OM te bewijzen dat deze BUK-installatie na het neerschieten van MH17 weer naar de Russische Federatie werd teruggebracht. Tot slot weten ze hoeveel personen bij het vervoer, de begeleiding en het afvuren van de BUK-raket betrokken waren. Dat is strafrechtelijk gezien buitengewoon gedetailleerd.
Het OM kan de genoemde feiten met bewijsmateriaal aantonen. Het zijn dus geen vrijblijvende beweringen: de feiten zijn gebaseerd op radarbeelden, afgetapte telefoongesprekken en andere harde bewijsconstructies.
Kremlin onderschatte Nederland
Het Kremlin onderschatte het vermogen van de Nederlandse opsporingsambtenaren en het OM. Het enige wat het OM nog moet vaststellen, zijn de namen van betrokkenen, de verdachten. Deze laatste onderzoeksfase is strafrechtelijk heel moeilijk, maar niet onmogelijk. Daarover zou het OM later met meer informaties komen. Dat is noodzakelijk voor de strafrechtelijke vervolging. Door dit rapport ontstaat wel een politiek moment.
Eerder op Elsevier.nl
Nasleep MH17 roept steeds meer herinneringen op aan Bijlmerramp
Het OM stelt onomstotelijk vast dat de BUK-raket vanuit het pro-Russische gebied is afgeschoten en dat de installatie daarna ook nog naar Rusland werd teruggebracht.
Vooropgesteld dat tot op heden niemand de Russische overheid van de betrokkenheid bij het neerhalen van de vlucht MH17 heeft beschuldigd.
Echter ontstaat door dit rapport een nieuwe politieke situatie. De Russische overheid – of een semistatelijke kracht in Rusland – heeft de BUK-installatie aan de separatisten gegeven. Daarbij werd ook het deskundige personeel geleverd. Daarna werd de BUK-installatie, die voor het plegen van een internationaal misdrijf werd gebruikt, naar Rusland teruggebracht. We ontkomen niet langer aan de conclusie dat Rusland wel betrokken is geweest bij dit misdrijf. Wat is de status van zo’n rapport?
Strafrechtelijk gezien moet het rapport als een onderdeel van de tenlastelegging ten overstaan van de rechters worden bewezen. Dat is echter nodig wanneer de verdachten daarvoor ter verantwoording worden geroepen.Maar dit rapport is voor de Nederlandse politiek om een aantal concrete stappen te ondernemen richting Rusland. En als Rusland denkt dat het allemaal niet waar is, dan moet Rusland meewerken aan de oprichting van een ad hoc tribunaal voor de berechting van de daders.
Daarbij moet Rusland ook bereid zijn om de verdachten uit te leveren. Doet Rusland dat niet, verkeert de Russische Federatie in dezelfde situatie als die van wijlen kolonel Muammar Khadaffi van Libië bij de Lockerbie-aanslag in 1988.
Sancties zullen blijven komen
Zolang Rusland niet meewerkt aan de strafrechtelijke vervolging, zal Rusland door de Europese en Amerikaanse sancties worden getroffen. Uiteindelijk stemde Khadaffi in met de vervolging en de uitlevering van de daders. Toen eindigde pas alle sancties.
Economisch gaat het niet goed met Rusland en het rapport van het OM biedt de juridische grondslag voor het verlengen van de sancties. Dit gaat dus niet zomaar over. De nabestaanden kunnen nu al civielrechtelijke acties ondernemen tegen Rusland. Ook dit zal een pijnlijke en dure affaire worden voor de Russische regering.
Dat is allemaal niet gunstig voor internationale betrekkingen. Het zou verstandig zijn wanneer president Poetin de noodzakelijke stappen onderneemt om het MH17-dossier af te sluiten. Maar dit gaat nu niet gebeuren. Daartoe moet Poetin worden gedwongen. Het is daarom de plicht van de EU en de Nederlandse overheid om de druk op Rusland verder te verhogen.
De Poetin-methode heeft bij MH17 niet gewerkt. Het Kremlin kan wel de gewone Russen, maar niet de westerse opsporingsdiensten voor de gek houden.
MH17 hangt als een molensteen om de nek van de Russen. De naam van de eerste verdachte is al bekend: Rusland.