Montere Rutte houdt kaarten tegen de borst

Dure stikstofmaatregelen, een foute treintweet van een politiek tegenstander, activistische boeren die zich onheus gedroegen en de te hoge concept-meerjarenbegroting van de Europese Unie. Over al die kwesties liet Mark Rutte (VVD) zich op zijn persconferentie na de ministerraad niet uit zijn goede humeur brengen.

Dat Thierry Baudet (FVD) slechts halfslachtig excuus maakte voor zijn foute tweet, waarin hij zei dat vriendinnen lastig waren gevallen door ‘Marokkanen’ die NS-controleurs bleken te zijn, vond Rutte wel laakbaar. ‘Mijn advies aan mijn collega van Forum zou zijn: als je een fout maakt, zet hem helemaal recht. En niet zo half als je nu doet. Vind ik niet zo sterk. Hij zat er echt helemaal naast met die tweet.’

Maar een reden om Forum uit te sluiten als toekomstig regeringspartner, zoals D66-fractievoorzitter Rob Jetten deed, was het voor Rutte niet. En daarom keurt hij het ook goed dat de VVD in Noord-Brabant, net als het CDA, met onder meer Forum gaat praten over een te vormen coalitie.

In 2017 sloot Rutte’s VVD de PVV nog als regeringspartner uit, onder meer vanwege de minder Marokkanen uitspraak van leider Geert Wilders. Rutte wilde na de ministerraad niet zeggen of hij die partij bij de komende verkiezingen opnieuw uitsluit. ‘We zitten nog een jaar voor de verkiezingen. De VVD zal natuurlijk opnieuw zijn mind moeten opmaken hoe we ons verhouden tot ons standpunt uit 2017. Daar heb ik geen antwoord op nu.’

Een half miljard naar stikstofaanpak in landbouw

Intussen investeert het kabinet een half miljard in de aanpak van de stikstofproblematiek. Voor innovatie en verduurzaming van stallen van boeren die willen blijven, komt 172 miljoen euro beschikbaar. Ook komt er een ‘omschakelfonds’ voor boeren die overstappen naar kringlooplandbouw. Voor boeren die willen stoppen, trekt het kabinet 350 miljoen euro uit.

Hoeveel de uitstoot hiermee precies omlaaggaat, kon Rutte niet vertellen. ‘Dat pakt bij een bedrijf midden in een Natura-2000 gebied anders uit dan elders,’ zei de premier. Volgens hem is de stikstofmaterie in dit opzicht onvergelijkbaar met het beperken van de CO2-uitstoot waarvoor de berekening eenvoudig is.

Het stikstofbesluit van het kabinet is het eerste in een reeks die nog moet komen om de uitstoot van stikstof te verminderen. Uiteindelijk moet het ertoe leiden dat bijvoorbeeld de bouw weer volop voort kan.

Europese meerjarenbegroting

Rutte benadrukte dat hij bij een diner in Brussel met voorzitter Charles Michel van de Europese Raad nog eens duidelijk had gemaakt dat Nederland de begroting van de Europese Unie (EU) de komende jaren met niet meer dan de inflatie en economische groei wil laten stijgen. Gevraagd hoe hij ervoor gaat zorgen dat Nederland zijn zin krijgt, zei Rutte: ‘Onze argumenten zijn sterk.’

Hij denkt begrip te krijgen voor de Nederlandse redenering dat het EU-budget voor minstens een gelijk deel naar innovatie moet als naar oude begrotingsposten als landbouw en structuur- en cohesiefondsen. Die verhouding is nu eenderde, tweederde. Of hij de stijgende begroting gaat vetoën?  ‘Ik vind een woord als veto niet zo sterk.’

Intussen is het Europese krachtenveld na het vertrek van de Britten in beweging. Gevraagd of hij voor steun naar Frankrijk keek, het land waarmee de betrekkingen intensiever werden, begon Rutte over de juist intensiever geworden contacten met Spanje en zijn bezoek aan Italië.

‘De laatste tijd investeren we diepgaand in een relatie met Spanje. Ook omdat de persoonlijke verhoudingen zich daar ontwikkelen in de richting dat dat makkelijker is. Maar ook Italië waar ik onlangs op werkbezoek was. Daar hebben we een hele agenda opgesteld. Dat is nog nooit gebeurd met Italië, de derde economie van Europa na het vertrek van de Britten.’