CDA-debat meer een persoonlijkheidstest

Hugo de Jonge deed zijn best niet al te links over te komen, want man van het midden. Mona Keijzer oefende ietwat weifelend op het vouwen van de handen zoals de Duitse bondskanselier Angela Merkel dat doet en hamerde als altijd op het belang van het mkb. Pieter Omtzigt putte uit zijn eindeloze repertoire als Tweede Kamerlid.

Die indruk maakten de drie kandidaten voor het lijsttrekkerschap van het CDA in het enige debat dat de partij houdt. De stembus voor de CDA-leden was een paar uurtjes eerder open gegaan. Ze kunnen tot donderdag stemmen.

Het debat diende als opwarmertje voor de verkiezing en om de kandidaten voor het voetlicht te brengen. Echt afwijkende standpunten hadden de drie CDA’ers niet. Logisch, ze zijn van dezelfde partij. En een verkiezingsprogramma is er nog niet. Zoals altijd bij zulke interne verkiezingen, is een debat eerder een persoonlijkheidstest.

Elke kandidaat had een eigen thema mogen kiezen. Dat zei in elk geval al iets over hoe het drietal zich wilde profileren. Minister van Volksgezondheid De Jonge koos voor immigratie. En hij herhaalde nog eens wat hij begin januari in NRC betoogde namelijk dat er een rem op immigratie moet komen. En dat hij zelfs het vrij verkeer van personen aan de orde wil gaan stellen in de Europese Unie. Aan de slaagkans van die missie kwam hij niet meer toe.

Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat Mona Keijzer vouwde haar handen aan het begin van het debat, en ook later nog eens, op de wijze waarop Angela Merkel dat doet. Een soevereine houding, die wel meer politici na-apen.

Keijzer was de enige die zich enigszins probeerde af te zetten en wel tegen Hugo de Jonge die volgens haar de vrije artsenkeuze wil beperken. Iets wat ook blijkt uit een voorstel dat bij de Eerste Kamer ligt.

Keijzer mopperde ook over de vier grote verzekeraars die de markt in Nederland in handen hebben. Echte marktwerking is dat niet, wilde ze maar zeggen. Daarmee probeerde ze De Jonge te beconcurreren op zijn eigen terrein, want hij heeft  ‘minder markt’ als mantra. ‘De markt heeft geen moraal,’ zei Keijzer.

Alle drie willen ze meer ruimte voor ‘zorgprofessionals’

Alle drie willen de CDA’ers meer ruimte voor de ‘zorgprofessionals.’ Omtzigt hamerde er nog op dat ook streekziekenhuizen in de regio open moeten blijven. Een zachte hint naar concurrent De Jonge. Onder Rutte III sloten enkele ziekenhuizen de deuren.

Keijzer klaagde ook over de busjes met wijkverplegers die zich ’s ochtends verdringen voor bejaardenflats. Een uitwas van de marktwerking die er wel degelijks is en die De Jonge in het verleden ook al eens kritiseerde.

Pieter Omtzigt dook uit het zorgdossier de, achteraf gezien, blunder op dat Nederland in 2012 de enige vaccinfabriek van het land had verkocht. Dat moest anders.

Vrouw van het midden

Keijzer werd afgelopen weken in de media afgeschilderd als rechtse en conservatieve kandidaat, maar ook zij deed moeite om te tonen dat ze een vrouw van het midden is. Zij koos als thema jongeren.

Volgens haar is het CDA de partij om de problemen aan te pakken waar jonge generaties tegenop lopen, zoals maar geen huis kunnen krijgen of geen hypotheek, geen stageplekken en onzekerheid over het krijgen van een baan. Investeringen uit het ‘Wopke-fonds’, zo genoemd naar het fonds dat de CDA-minister van Financiën samen opricht met minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD), gaan volgens Keijzer soelaas bieden.

Zorgen om gebrekkig leesniveau

Pieter Omtzigt liet nog even blijken dat het aan zijn favoriete CDA-minister Wopke Hoekstra lag dat Nederland vorig jaar een financieel overschot had en daardoor in de coronacrisis het bedrijfsleven kon helpen. Pratend over de economie signaleerde hij een, in zijn ogen ramp die zich langzaam aan het voltrekken is, het gebrekkige leesniveau van veel jongeren.

Hugo de Jonge noemde ‘vertrouwen’ het kernwoord voor een goed vestigingsklimaat. Door de coronacrisis zijn tal van zekerheden verdwenen en dus moet er gebouwd worden aan nieuwe. De Jonge beloofde alvast dat de burger zal merken dat er straks minder geld is.

Keijzer ging Omtzigt uitvoerig prijzen

Keijzer zorgde voor een opmerkelijk moment toen ze Omtzigt uitvoerig ging prijzen voor zijn gedegen werk in de Tweede Kamer. De camera’s hadden ook De Jonge in het vizier die strak richting Omtzigt keek en blijkbaar voor zichzelf moest besluiten of hij Keijzer zou navolgen. En dat deed hij.

De Jonge en Omtzigt ontlopen elkaar in de spaarzame peilingen onder CDA-leden amper en worden gezien als de kanshebbers. De Jonge liet nog even vallen dat hij zijn verantwoordelijkheid had genomen in de coronacrisis en zei nog net niet dat hij het goed had gedaan.

Maar het opmerkelijkst was dat hij immigratie als het thema had gekozen waarover hij werd ondervraagd door presentatrice Lucille Werner. De Jonge profileerde zich de afgelopen weken als man van het sociale CDA en dat betekent meestal links. Dit keer legde hij met immigratiebeperking de nadruk op een rechtser punt.

Voorstander van Canadees model

De spankracht van het land kan de huidige groei migranten niet aan, zoals De Jonge onder andere ziet in zijn eigen Rotterdam, en dus wil hij ingrijpen. Door grip op de immigratie te krijgen, wil hij de polarisatie voor zijn. Het Canadese beleid, waarin de regering een limiet stelt, stelt hij als voorbeeld.

En hij wil ook een jaarlijks debat over immigratie. Gevraagd welke letter van het CDA (Christen Democratisch Appèl) hem het meest aansprak, koos hij voor appèl. ‘Dat is misschien wel het mooiste woord van ons gedachtegoed.’

‘We moeten het met elkaar doen’

Op een vraag over hoe het verder moet met de boeren die zich een ongeluk protesteren, kwam een warrig verhaal van De Jonge waarin hij zijn favoriete zin gebruikte: ‘We moeten het met elkaar doen.’ En laat niemand denken dat hij niets van boeren moest hebben. Hij weet er best wel wat van.

Omtzigt gaf nog een lesje Europese Unie, het thema dat hij had gekozen en waarin hij zich als een vis in het water voelt. De toekomst van Nederland ligt in Europa, daar geen twijfel over, maar dat betekent niet dat Nederland zonder kritisch te kijken geld moet overmaken. Dat laatste is wat pro-Europese partijen volgens Omtzigt altijd willen.

‘Als iets uit Europa komt zijn ze altijd voor. Zo doen we dat in Nederland toch ook niet. We kijken toch eerst kritisch,’ zei Omtzigt die fijntjes wees op de private rijkdom in Italië.