Wie moeten er straks als eerste een vaccin krijgen en mogen mensen zonder vaccin ergens worden geweigerd? De Gezondheidsraad brengt vandaag, 19 november, advies uit over dat eerste punt. Het kabinet denkt nog na over het tweede. Een grote groep Nederlanders twijfelt over vaccinatie. Met het politieke en publieke vaccindebat is een nieuwe fase in de coronacrisis aangebroken.
Eerst zestigplussers en kwetsbare groepen vaccineren. Dat is het voorlopige advies van de Gezondheidsraad aan het kabinet, dat donderdag 19 november werd bekendgemaakt.‘Het advies sluit aan bij de doelen van onze aanpak,’ zei minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge bij het in ontvangst nemen.
Het aantal beschikbare vaccins in Nederland zal niet voldoende zijn om alle Nederlanders tegelijkertijd in te enten. Volgens de Gezondheidsraad moet daarom aan bepaalde groepen voorrang worden gegeven. Onder kwetsbare groepen vallen mensen met specifieke ernstige aandoeningen.
De Gezondheidsraad beroept zich op de laatste – maar beperkte – gegevens die beschikbaar zijn. Mogelijk volgt bij nieuwe ontwikkelingen een nieuw advies. De Gezondheidsraad houdt rekening met diverse scenario’s. Een andere strategie zou kunnen zijn om mensen met vitale beroepen ook voorrang te geven. De Gezondheidsraad is een onafhankelijke wetenschappelijke adviesraad die zowel regering als parlement adviseert over volksgezondheid en gezondheidszorg.
Vaccindiscussie
Nadat de afgelopen weken bekend werd dat de farmaceuten Pfizer en Moderna op korte termijn een werkend coronavaccin op de markt zullen brengen, barstte in Nederland de vaccindiscussie los. Wie krijgt er straks als eerste een vaccin? Maar ook: is de vaccinatie vrijwillig? Mogen mensen die niet zijn gevaccineerd straks ergens worden geweigerd? Het kabinet is er nog niet uit.
Tijdens het coronadebat in de Tweede Kamer op woensdagavond 18 november stond het vaccineren centraal. VVD-Kamerlid Hayke Veldman zei bereid te zijn om van een vrijwillige vaccinatie een indirecte vaccinatieplicht te maken. Veldman bedoelde dat er mogelijk consequenties aan verbonden zullen zijn als iemand zich niet laat vaccineren. Later in het debat reageerde minister-president Mark Rutte (VVD) hierop. Hij zei dat nudgen – het stimuleren van mensen – iets is waar het kabinet de komende weken over gaat nadenken.
De afgelopen dagen benadrukte minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) juist dat er geen vaccinplicht komt. Ook krijgen gevaccineerden geen extra voordelen op Nederlanders die afzien van vaccinatie. Dat benadrukte De Jonge dinsdagavond 17 november tijdens de persconferentie. Eerder deze maand zaaide De Jonge nog twijfel. Hij zei toen: ‘U moet het zo zien dat bepaalde maatregelen wellicht langer zullen gelden voor mensen zonder vaccinatie.’
Vaccinatiebereidheid
Partijleiders in de Tweede Kamer werden door actualiteitenprogramma Nieuwsuur bevraagd over hun vaccinatiebereidheid. Een volmondig ‘ja’ klonk er bij ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers, als antwoord op de vraag of hij zich zou laten inenten. ‘Omdat ik wil bijdragen aan de groepsimmuniteit, maar uiteraard ook voor mijn eigen bescherming,’ zo motiveerde hij zijn antwoord. Thierry Baudet (Forum voor Democratie) daarentegen zei niet van plan te zijn zich te laten inenten: ‘Ik vertrouw op mijn eigen immuunsysteem.’ PVV-leider Geert Wilders en SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij gaven aan nog te twijfelen. ‘Ik ga daar eens rustig over nadenken, dat zijn beslissingen die je heel zorgvuldig moet nemen,’ zei de laatste.
Die kant moeten we echt niet op. Laat kabinet vasthouden aan heldere lijn: geen vaccinatieplicht, ook niet via de achterdeur! https://t.co/ZVPKS4X7DD
— Kees van der Staaij (@keesvdstaaij) November 18, 2020
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De verdeeldheid onder de partijleiders reflecteert de stemming in het land over de vaccinatie. Uit onderzoek van I&O Research deze maand blijkt dat 60 procent van de ondervraagden zich zeker of waarschijnlijk wil laten inenten. In september was dit nog 65 procent, in juni zelfs 73 procent. Onderzoek van de TU Delft, met medewerking van het RIVM, toont aan dat een grote groep nog twijfelt over vaccinatie. Deze groep, 48 procent van de Nederlanders, wacht liever af tot duidelijk is of het vaccin bijwerkingen heeft.
Ook de mensen die zich niet willen laten vaccineren, zijn vaak bang voor bijwerkingen. Het wantrouwen in deze groep is ook groot door de snelheid waarmee het vaccin is ontwikkeld. Lage vaccinatiebereidheid is er vooral onder jongeren. De afname sinds juni is onder deze leeftijdsgroep ook het grootst. Veel jongeren denken niet tot de risicogroep te behoren.
Zorgpersoneel
Opvallend is de grote twijfel onder het zorgpersoneel. Recent onderzoek door de TU Delft laat zien dat bijna 80 procent van het bevraagde zorgpersoneel eerst de ervaringen van anderen wil afwachten. Dertien procent wil zich niet laten vaccineren en slechts 8 procent zou wel direct een vaccin willen. Een van de onderzoekers gaf tegenover Nieuwsuur aan dat een groot aantal zorgmedewerkers vooral een rationale keuze maakt: ze willen eerst weten wat de effectiviteit en bijwerkingen van het vaccin zijn.
Lees alles over het coronavirus in ons dossier
Volgens onderzoekers moet minimaal 70 procent van de samenleving worden ingeënt om het reproductiegetal (R) onder de 1 te houden en aldus het virus uit te doven en kwetsbaren en ouderen te beschermen. Dit is ook de lijn die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) volgt. Wel wordt benadrukt dat dit samenhangt met hoe hoog de beschermingsgraad is die het vaccin biedt.