Burgemeester Jozias van Aartsen (VVD) floot donderdag Hasan Kücük (Islam-Democraten) terug nadat hij zijn beëdigingsgelofte wilde afleggen door te zweren op Allah. In tegenstelling tot de Haagse raadsleden mogen Haagse gemeenteambtenaren tijdens hun eed wel aan Allah refereren.
Raadsleden die de eed afleggen, moeten kiezen tussen ‘Dat verklaar en beloof ik’ en ‘Zo waarlijk helpe mij God almachtig’.
Gemeentewet
Deze keuzemogelijkheden zijn wettelijk vastgelegd in artikel 14 van de Gemeentewet. De grondslag voor dit artikel ligt in de meer dan honderd jaar oude Wet vorm van Eed uit 1911, die de richtlijnen voor een eed, belofte of bevestiging bepaalt.
Volgens deze wet geldt een uitzondering voor iemand die ‘aan zijn godsdienstige gezindheid den plicht ontleent den eed’ op een andere wijze te doen. Een uitspraak van de Raad van State uit 2002 stelde dat onder meer politieke ambtsdragers – waaronder raadsleden worden gerekend – niet in aanmerking komen voor deze mogelijkheid.
Ambtenaren
De uitzonderingsregel geldt wel voor het overige overheidspersoneel. Dit heeft tot gevolg dat veel instanties zelf regels hebben opgesteld omtrent de ambtseed. Zo biedt de gemeente Amsterdam sinds 2006 de mogelijkheid aan haar ambtenaren om de gelofte aan te passen naar iemands persoonlijke religieuze opvatting.
Ook de gemeente Den Haag heeft in een speciale regeling laten opnemen dat een ambtenaar ‘zo waarlijk helpe mij Allah de Erbarmer, de Barmhartige’ of een Hindoeïstische/Boeddhistische tekst mag uitspreken.
De Haagse griffie laat aan elsevier.nl weten dat raadsleden desondanks gebonden blijven aan de landelijke bepalingen van artikel 14 uit de Gemeentewet.
De bevoegdheid om hier verandering in te brengen ligt bij de Tweede Kamer. Volgens de Haagse griffie bestaat er momenteel weinig animo in de Kamer om een verruiming in de wet door te voeren.
Allah
Maurits Berger, hoogleraar islam in de westerse wereld aan de Universiteit Leiden, zegt dat het begrip ‘God’ in principe hetzelfde betekent als Allah. Het zou in dat licht voor een moslim niet uit hoeven maken waarop hij zweert. Berger begrijpt wel dat moslims er de voorkeur aan kunnen geven de eigen benaming te gebruiken.
De Vereniging voor Nederlandse Gemeenten vindt dat gemeenten de complete vrijheid moeten hebben om regels over de eed vast te stellen. Het gelijkheidsbeginsel zou dit mogelijk maken.