Hou toch op met die fixatie op peilingen

Geert Wilders (PVV) laat met trots een foto zien van de peilingen. Beeld: Peter Hilz/HH/ANP

Net als die van NSC, lijken de kiezers van coalitiegenoot BBB al enige tijd weg te lopen. Van de 7 zetels die BBB in 2023 bij de Kamerverkiezingen behaalde, resteren er in de peilingen nog pakweg 3.

En leider Caroline van der Plas kan rekenen op steeds minder vertrouwen onder de kiezers, die BBB bij de Statenverkiezingen in 2023 nog de grootste maakten.

Slechts vier op de tien die bij de Tweede Kamerverkiezingen (ook in 2023) op BBB stemden, zeggen dat de partij genoeg daadkracht toont in deze kabinetsperiode. Een even grote groep vindt van niet, blijkt uit onderzoek onder het EenVandaag Opiniepanel.

Die kiezers hadden gehoopt dat ofwel het stikstofdoel voor 2030 van tafel zou gaan, of dat BBB verder zou gaan met de plannen van het vorige kabinet. Maar de praktijk van het regeren is niet zo eenvoudig, ervaren Van der Plas en BBB-minister Femke Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur).

Vraag is wat peilingen als die van EenVandaag voor nut hebben.

🔴 EWʼs visie: dominantie peilingen mag wel wat minder

– Redacteur Haagse politiek Carla Joosten

Politieke partijen zijn campagnemachines die voortdurend naar de gunst van de kiezer dingen. In de dagelijkse Haagse werkelijkheid speelt de inhoud soms minder een rol dan de race in de peilingen. Dat klinkt door in de politieke berichtgeving, die soms iets heeft van sportverslaggeving.

Politieke leiders kennen de cijfers uit hun hoofd. Ze laten zich bij hun uitlatingen leiden door de peilingen. Geert Wilders (PVV) reageert zo blij als een kind als zijn partij virtueel een zeteltje erbij krijgt.

Tekst gaat door onder tweet

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

 

Omgekeerd zwijgt Wilders, en zet hij de turbo nog maar eens op zijn X-account. Hup Marjolein Faber. Goed bezig, minister. Een andere keer dreigt hij met een crisis om aandacht te trekken.

Peilingen dragen bij aan het kortebaanwerk in de politiek. Of het politici nog om de inhoud van het gevoerde beleid gaat, is twijfelachtig. Als de peilingen maar gunstig zijn. Of het land iets ermee opschiet, lijkt er amper toe te doen.

Tegelijk lijkt de rol van peilingen eerder groter te worden dan kleiner. De afgelopen decennia kwamen er steeds meer zwevende kiezers bij. En peilingen dragen eraan bij dat velen van hen ‘strategisch’ stemmen op een grote partij, om te voorkomen dat een partij wint die ze helemaal niet zien zitten.

🔴 Wat zeggen experts?

Politicologen als Tom van der Meer (Universiteit van Amsterdam) en Tom Louwerse (Universiteit Leiden) benadrukken de onzekerheid van peilingen. Ze bevatten foutmarges en vormen een momentopname: ze verbeelden de aantrekkingskracht van partijen op een bepaald moment.

Intussen laten veel kiezers zich wel door die peilingen leiden. Ze zijn geneigd te stemmen op een partij die bovenaan staat: het ‘bandwagon-effect’, aldus Van der Meer op politicologenblog Stuk Rood Vlees.

Peilingen versterken wedstrijdelement

Communicatiewetenschapper Sjoerd Stolwijk (Universiteit van Amsterdam) promoveerde op een studie naar peilingen. ‘Het is heus niet zo dat mensen op een partij gaan stemmen wegens een bepaalde score. Wel is het zo dat peilingen het wedstrijdelement versterken, waardoor kiezers zin krijgen in de verkiezingen,’ zei Stolwijk eerder tegen EW.

Ook zijn peilingen een kwaliteitskeurmerk voor partijen, zei Stolwijk. Als een partij in de peilingen op nul zetels blijft hangen, verdiept natuurlijk niemand zich in het programma. Scoort een partij opeens lekker, dan schieten kiezers overeind.

Zitten peilers er vaak naast?

Doorgaans zitten peilers vlak voor verkiezingen redelijk goed. Maar niet altijd.

Donald Trump, die in weerwil van de peilingen de Amerikaanse presidentsverkiezingen won in 2016 en 2024, klaagde zelfs een krant en een peilingexpert aan omdat ze hem te laag peilden bij de afgelopen verkiezingen.

In België werd niet Vlaams Belang de grootste bij de afgelopen verkiezingen voor het Vlaams parlement, zoals onderzoekers dachten, maar de N-VA. ‘Iemands kiesintentie is niet hetzelfde als de uiteindelijke stem,’ zei Jean-Michel Lebrun van peiler Ipsos.

In Nederland bleek pas in de laatste dagen voor de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023 dat de PVV op de overwinning afstevende.