In Amerika zijn de verliezers van de verkiezingen vol wrok. Ze kunnen het maar niet verkroppen dat Donald Trump zegevierde. Afshin Ellians advies aan Nederlandse politici en kiezers: bestrijd de peilingen en uitslag niet. Accepteer de politieke werkelijkheid.
Democratie is niet voor bange mensen. Het is een bekende uitdrukking die het menselijke vermogen bijna te boven gaat. De democratie gaat conflicten niet uit de weg. Sterker, een dergelijk politiek stelsel bevordert vele conflicten. Democratie creëert de voorwaarde voor de permanente vertwijfeling. Geen enkele autoriteit wordt uitgezonderd van de democratische vertwijfeling.
In de democratische samenleving bestaat simpelweg geen ultieme autoriteit. Om kort te gaan brengt de democratie crises voort. De vraag is wel of de democratie haar eigen crises kan overleven. Wie een democraat is, moet eigenlijk in de gedeelde rede en redelijkheid geloven. Wellicht het laatste geloof dat overeind blijft staan in de democratie.
Uitkomst van verkiezingen stelt iedereen op de proef
Het ultieme moment van de democratie is de uitslag van de verkiezingen. Een democratische uitslag is altijd teleurstellend voor een deel van de samenleving. De verliezers moeten na de verkiezingen een periode geduld opbrengen en aan de zijlijn toekijken hoe de nieuwe machthebbers regeren. Deze oppositie is een essentieel onderdeel van de democratie. Wanneer de regeerders, de tijdelijke meerderheid, de oppositie zou willen elimineren, betekent dit het einde van de democratie. Dan ontstaat het despotisme. Het democratische spel is voorbij, net als het geloof in de redelijkheid en de gedeelde rede.
Het barst vast van de tactische slimmigheden, de verkiezingscampagne van 2017. Kiezers willen geen tactische slimmigheid, schrijft Syp Wynia. Ze willen…lees meer >
De uitkomst van de verkiezingen stelt niet alleen de winnaars, maar ook de verliezers op de proef. Een triest voorbeeld van antidemocratische emoties bij de verliezers, is de recente geweldsuitbarsting aan de universiteit Berkeley in Californië. Inzet van het tumult was de komst van Milo Yiannopoulos, een redacteur van Breitbart. Dat is de website van Steve Bannon, die nu hoofd strategie is van president Donald Trump. Het is een conservatief platform met steevast kritiek op de islam en immigratie.
Yiannopoulos – tevens fervent Trump-aanhanger – zou er een toespraak houden, maar werd tegengehouden door extreemlinkse groepen. Zij gebruikten geweld, waarop de universiteit besloot om het bezoek van Yiannopoulos af te zeggen en de universiteit tijdelijk te sluiten. Deze verliezers van de presidentverkiezingen in Amerika zijn boos, omdat de uitslag hen niet bevalt. Zij zijn nu getransformeerd in antidemocratische krachten die bereid zijn om de academische vrijheid te saboteren.
Progressieven verkeren in angst
Niet alleen in de Verenigde Staten, ook in Nederland wordt geworsteld met de mogelijke uitkomst van de Tweede Kamerverkiezingen. Op zich is dat geen probleem, als deze worsteling zich maar voltrekt in het maatschappelijke debat. Dan is er niks aan de hand. Maar de mogelijke uitkomst verleidt wellicht sommigen om nu reeds afstand te nemen van de democratie als spel: ze kunnen hun verlies, zelfs hun fictieve verlies niet accepteren. De peilingen veroorzaken onrust bij de mogelijke verliezers. Bovendien wakkert de overwinning van Trump de angst aan bij de progressieven in Europa.
Tilburgse onderzoekers hebben een nieuwe methode bedacht om de voorkeur van kiezers te peilen, schreef De Volkskrant donderdag. Een nieuwe methode! Wat zou dat dan zijn? Deze onderzoekers denken de verkiezingsuitslag met hun methode beter te kunnen voorspellen, omdat deze meer rekening houdt met het feit dat kiezers tegenwoordig veel langer blijven zweven. In de eerste prognose leidt dat meteen tot een veel kleinere PVV en een opvallend groter D66. Ik heb het met verbazing gelezen.
De Tilburgse methode vraagt niet aan kiezers op wie ze willen stemmen. Ze peilen iets anders. Ze vragen aan de geïnterviewden ‘om 100 punten te verdelen over alle politieke partijen: hoe groot acht u de kans dat u op een bepaalde partij stemt?’ Ook worden, volgens de Volkskrant, de panelleden betaald voor hun deelname aan de onderzoeken. Is de uitkomst dat D66 groter wordt dan de PVV reëel of gaat het hier vooral om een geruststellende uitkomst? Een dergelijk beeld is in strijd met de meeste peilingen. Het is ook in strijd met onze waarnemingen.
Strijd tussen Wilders en de rest
Het is wel een interessante methode om daarmee de uitslag te willen beïnvloeden. Mensen willen graag bij de winnaar horen. Bovendien zou de fictieve winnaar nog meer aandacht krijgen in de media. Dit zou natuurlijk een kinderachtige poging tot manipulatie zijn. Ik heb geen reden om te twijfelen aan de integriteit van de onderzoekers in Tilburg. Ook geloof ik niet dat de onderzoekers in Tilburg de kiezers willen manipuleren. Maar het zou mij niet verbazen als deze discussie zou ontstaan.
Mijn advies aan politici is om de peilingen niet te bestrijden. Ook moeten ze, als het pleit beslecht is, niet de uitslag van de verkiezingen aanvechten. De politici moeten met passie hun standpunten en plannen presenteren en verdedigen. Wie toch verliest, moet vooral kritisch kijken naar zijn eigen handelingen en plannen.
De verkiezingsstrijd draait om de vraag of de PVV van Geert Wilders de grootste partij wordt. Dit is de politieke werkelijkheid: de strijd tussen Wilders en de rest.