Na de verkiezingscampagne is nu de Nederlandse kiezer aan de beurt. De politici kunnen alleen maar afwachten en passief toezien hoe wij hun inspanningen waarderen. Zo werkt de democratie, schrijft Afshin Ellian.
Ik ga vrolijk naar een stembureau. Je wordt twee keer geboren in je leven: een keer als mens en een andere keer als burger. Vandaag vieren wij dat we burger en geen onderdanen zijn. Wie vandaag niet stemt, draagt zijn politieke wensen en opvattingen over aan anderen. Dan neem je vrijwillig afstand van je vrijheid. Daarvoor heb ik geen respect. Haast je naar een stembureau!
Het model van een volkstribunaal
De verkiezingsstrijd verliep vrij stroef. Het leek of er geen duidelijke thema’s waren. Die waren er wel, maar ze konden niet of nauwelijks doordringen in het maatschappelijke debat. Dat had ook te maken met de manier waarop de debatten werden georganiseerd. Een aantal podia had gekozen voor het model van een volkstribunaal dat meer verwarring zaaide dan dat het helderheid bood. Een tv-programma als Pauw & Jinek koos voor de directe democratie. Dat werkte niet. Maar de politici zelf bevonden zich vaak onder de kiezers om uit te leggen waarom ze hun mandaat verdienen. Ze zijn totaal uitgeput.
De Europese landen kijken met spanning naar onze verkiezingen. Zij denken dat ze in Nederland het eerste Trump-effect in Europa kunnen waarnemen. Dat is dus een van de kenmerken van deze verkiezingen: het Trump-effect. Dat zou zich dan moeten manifesteren in een verpletterende overwinning van de PVV van Geert Wilders. Dat blijkt niet uit de peilingen. Maar hoe betrouwbaar zijn die? Uit de polls in aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen bleek niet dat Donald Trump de verkiezingen zou gaan winnen. Dat gebeurde toch. Ook voor de Nederlandse opiniepeilers is het morgen dus een spannende dag als de definitieve uitslag bekend is.
Turkijerel speelt enorme rol
We hebben het wel de hele tijd over Wilders en het Trump-effect, maar eigenlijk moeten we spreken over het effect van de spanningen met Turkije Want wat deze verkiezingen daadwerkelijk heeft kunnen kleuren en thematiseren, is de Turkijerel. Niemand had dit verwacht. De strijd tussen Erdogan-aanhangers en de Nederlandse rechtsorde zal niet gauw uit het collectieve geheugen verdwijnen.
Velen waren verbaasd en bezorgd naar aanleiding van rellende Turken in Rotterdam. Deze bezorgde burgers zouden vandaag hun woede kunnen laten blijken door te stemmen op Wilders, of juist op Rutte. Beiden kunnen worden beloond voor hun vasthoudendheid: Wilders waarschuwde al lang geleden voor Erdogan en Rutte toonde daadkracht door tegen de Turkse regering in te gaan met de uitzetting van de Turkse minister van Familiezaken.
Deze verkiezingen worden ook gekenmerkt door de komst van twee nieuwe democratische partijen aan de rechterkant. Forum voor Democratie (FvD) van Thierry Baudet en VoorNederland (VNL) van Jan Roos. FvD keert zich tegen de Europese Unie en wil het politieke bestel hervormen. VNL heeft een pragmatischer houding met een nieuw beleid voor meer welvaart en vrijheid. Als deze partijen een electoraal succes boeken, dan worden ze de directe concurrenten van de VVD, D66 en het CDA. Jan Roos kan in de komende jaren een volwaardige rechts-liberale partij vormen. Dat zal zeker invloed hebben op de standpunten van de VVD en het CDA.
Roos en Baudet verdienen zetels. Daarna moeten ze bewijzen of ze in staat zijn om een echte, duurzame politieke beweging te worden. Roos liet zich goed zien tijdens het slotdebat gisterenavond. Helaas zagen we Baudet niet in actie, omdat hij niet was uitgenodigd door de NOS. Het Erdogan-filiaal DENK was uitgenodigd, maar Tunahan Kuzu koos voor een laffe oplossing. Door niet te verschijnen, hoefde hij ook geen verantwoording af te leggen over Erdogans daden.
Voor de eerste keer Asscher met passie
‘Nederland is van ons allemaal’ was de stelling van PvdA-leider Lodewijk Asscher. In het debat opende Wilders de aanval met de constatering dat deze stelling een campagneslogan van DENK is. Asscher was hierop niet voorbereid. Voor de eerste keer zag ik een Asscher die met passie debatteerde en een keer niet als regent. Eindelijk noemde Asscher de verdiensten van de PvdA in deze kabinetsperiode: nivellering. Toch lijkt het optreden van Asscher het tij niet meer te kunnen keren.
De sociaal-democraten kunnen morgen uit een nachtmerrie ontwaken: de verdamping van hun partij. Of het ook echt gaat gebeuren, weten we nog niet. GroenLinks-leider Jesse Klaver manifesteerde zich weer als iemand die een ernstige dreiging is voor de middenklasse.
Dat was het. Het is volbracht. Zij hebben het volbracht. Nu zijn wij aan het woord.
Nogmaals, haast je naar een stembureau. Vandaag ligt de macht bij ons.
Wilders versus Rutte, het Trump-effect versus het Turkije-effect.