VVD-lijsttrekker Mark Rutte speelde met verve de rol van regeringsleider. Uitdager Geert Wilders prikte daar niet doorheen. Het debat – eerder vanavond op de economische faculteit van de Erasmus Universiteit van Rotterdam – was al maanden van tevoren aangekondigd als het beslissende moment in de campagne.
Wilders was zichtbaar zenuwachtig. Rutte maakte een ontspannen indruk. Het debat begon als een interview over de Turkijecrisis. Rutte greep zijn kans om alles nog eens uit te leggen. Wilders verweet hem blind te zijn voor de werkelijkheid. Rutte glipte weg met: ‘Ik moet het land besturen. Wilders zit thuis op de bank te twitteren.’ Dat was een opmerking die Rutte van CDA-voorman Sybrand Buma leende, want die had dat gisteren bij Buitenhof al gezegd. Maar het stond 1-0.
Wilders scoort met ‘niemand gelooft u nog’
Het eerste thema was de economie. Wilders voelde de aanval aankomen en begon zelf over het mislukte bezuinigingsoverleg in het Catshuis in 2012. Hij beweerde dat Rutte in een papieren werkelijkheid geloofde en dat de mensen thuis niks voelen van het economisch herstel. Hij stuurde het debat vaardig naar de verbroken verkiezingsbeloftes van Rutte: ‘Niemand gelooft u nog.’ Bijna was het 1 -1, maar toen versprak Wilders zich: ‘Ik hoop dat als de mensen maandag naar de stembus gaan… ‘ Rutte aarzelde geen moment en benutte de verspreking: ‘Woensdag.’ Daarmee was het 2-0.
Wilders kwam goed terug toen het ging over het feit dat de VVD hem had uitgesloten van regeringssamenwerking. ‘Met wie gaat u het dan wel doen? Met GroenLinks en D66? Straks hebben we Jesse Klaver als minister van Immigratie.’ Daarmee was het 2-1.
Maar een andere opmerking – ‘Ik begrijp dat u een fan van Europa bent, want u verliest op woensdag de verkiezingen en heeft op donderdag een nieuw baantje nodig’ – ging hoog over het doel.
Over de zorg noemde Wilders een aantal cijfers, die door Rutte keihard werden ontkend: ‘Zelfs Henk Krol heeft betere cijfers.’ Daar kon Wilders het mee doen, maar Rutte wilde het nog mooier maken met ‘En dat is een stif competition’. Dergelijke ironie komt bij gewone Nederlanders niet over. Het bleef 2-1.
Ook over immigratie was Rutte sterk
Het laatste onderwerp was de immigratie. Je zou zeggen: voor Wilders dé kans op de gelijkmaker. Hij vertolkte nog sterker de rol van buitenstaander, waardoor Rutte juist groeide in de rol van regeringsleider. Rutte plaatste een verrassingsaanval door te suggereren dat het Koranverbod van Wilders zou leiden tot ‘een Koranpolitie die van deur naar deur gaat’. Wilders schudde ontkennend het hoofd, maar slaagde er niet in om te zeggen wat hij op dit punt precies in petto had. Rutte noemde het een ‘neptoezegging’. Daarmee was het 3-1.
Eric Vrijsen over Wilders’ onmacht: worsteling om aan de macht te komen is oneindig
Het laatste woord was voor Wilders, die niet meer op Rutte reageerde maar zich rechtstreeks tot de kiezers wendde: ‘Jaag die man weg en zet mij in ’t Torentje.’
Trouwe VVD-aanhangers vinden natuurlijk dat Rutte het debat heeft gewonnen. Vaste PVV-kiezers zullen Wilders als winnaar aanwijzen. Zo’n debat draait natuurlijk om welke kandidaat de twijfelende kiezers kon overtuigen. Geen van beide kandidaten blunderde. Het was een scherp debat. Maar vanaf de neutrale tribune bezien scoorde Rutte meer doelpunten.