Anti-wind-activisten in Drentse Veenkoloniën hebben onderhand weleens een succesje verdiend

De bouw van de windturbines is al begonnen, toch blijven omwonenden in Drenthe zich ertegen verzetten. Nu weer met een nieuw arrest in de hand van het Europese Hof van Justitie. Alleen al voor hun vasthoudendheid verdienen ze een keer een overwinning, vindt Gertjan van Schoonhoven.

Elke strohalm grijpen ze vast, Jan Nieboer en andere Drenten die al jaren strijden tegen de bouw van tientallen reusachtige windturbines in de Veenkoloniën in Drenthe. De aanleg van het enorme windpark De Drentse Monden en Oostermoer – 45 turbines van maximaal 210,5 meter hoog, verdeeld over twee gemeenten op een oppervlakte van 50 vierkante kilometer – is inmiddels begonnen. Toch blijven Nieboer (‘Platform Storm’) en andere bewonersorganisaties het te vuur en te zwaard bestrijden. Met een sprankje nieuwe hoop stappen ze nu wéér naar de rechter om het park tegen te houden, dan wel stil te zetten. Hetzelfde geldt voor een ander, kleiner windpark bij Emmen.

Dat sprankje hoop komt uit Europa. Het Europese Hof van Justitie in Luxemburg kwam op 25 juni – in een Belgische zaak van omwonenden tegen een windmolenpark – met een arrest dat volgens de (nieuwe) advocaat van Nieboer en de zijnen voldoende juridische munitie bevat om opnieuw naar de rechter te stappen. Dit keer in de vorm van onder meer een kort geding tegen de projectontwikkelaars van de windparken. De bouw ervan zou moeten worden stilgelegd.

Lidstaten mogen strenge EU-milieuregels niet omzeilen

Volgens Nieboer en de zijnen en hun advocaat maakt het recente arrest van het Hof zonneklaar dat de Europese Unie (EU) strenge eisen stelt aan de milieueffecten van windturbines. Milieu, veiligheid en gezondheid van omwonenden mogen er zeker niet op achteruitgaan. Ook moeten de strenge milieuregels waaraan dit soort ‘industriële’ windparken moeten voldoen om een omgevingsvergunning te krijgen, op voorhand daadwerkelijk worden getoetst aan die strenge normen.

Dat is in het Drentse geval niet gebeurd, en bij andere Nederlandse windparken ook niet. Nationale lidstaten mogen de strenge EU-regels zo ongeveer alleen omzeilen als de complete nationale energievoorziening in gevaar komt, en dat lijkt in Nederland niet het geval. Volgens de advocaat, Peter de Lange uit Barendrecht, heeft het Hof dan ook een ‘bom’ gelegd onder de Nederlandse vergunningverlening voor windparken en heeft het arrest grote consequenties voor de jurisprudentie van de Raad van State, waar omwonenden van beide windparken in het recente verleden bot vingen.

Deskundigen schatten impact Hof-arrest verschillend in

Of het arrest inderdaad een ‘bom’ is onder de Nederlandse windparken, moet natuurlijk nog blijken. Diverse betrokkenen en deskundigen schatten de impact van het arrest verschillend in. En natuurlijk: een rechtsstaat is er niet alleen voor omwonenden, die is er net zo goed voor projectontwikkelaars en andere ondernemers in deze sector. Maar het is zo langzamerhand toch best moeilijk om geen sympathie te voelen voor die vasthoudende omwonenden.

Niet alleen in verre landen wordt leefomgeving ‘inheemse bevolking’ aangetast

In Nederland is er geen gebrek aan engagement met inheemse volkeren héél ver weg die hun leefomgeving zwaar zien worden aangetast of zelfs geheel verdwijnen. Dichterbij huis – in het geval van de Drentse Veenkoloniën – is dat engagement ver te zoeken. En dat is best gek. Net als in het nabije deel van Groningen is de impact van de energietransitie op de leefomgeving van de inwoners – het unieke landschap daar incluis – enorm.

Wie zou hier niet heel opstandig van worden?

Inspraak is er bovendien niet of nauwelijks geweest: alle windparken zijn er van bovenaf gewoon doorgedrukt door het Rijk en de provincie. Alle financiële profijt – de miljoenenwinsten – verdwijnen daarnaast niet zelden naar het buitenland. Pas heel recent zien lokale gemeenschappen er – mondjesmaat – iets van terug. Wie zou van dit alles niet heel opstandig worden?

Zeker, er zijn in het gebied ook incidenten geweest die niet door de beugel kunnen. Maar over het algemeen – en nu weer – blijven de Drentse anti-wind-activisten proberen hun recht te halen via de rechter. Dat is in deze tijd bepaald geen vanzelfsprekendheid – en dus een complimentje waard.