Veel Nederlanders zijn bang dat de Oekraïne-oorlog uitdraait op een nucleair conflict. Maar anders dan in de jaren tachtig zijn er geen massale vredesdemonstraties, ziet Roelof Bouwman. Hoe komt dat?
Roelof Bouwman (1965) is historicus en journalist. Hij schrijft wekelijks over politiek, geschiedenis en media.
Alle kranten maakten er vorige week melding van: de angst voor de bom is terug. Volgens een representatief onderzoek van I&O Research is 48 procent van de Nederlanders bang dat Rusland in het kader van de Oekraïne-oorlog kernwapens zal inzetten. Van die groep verwacht driekwart dat Oekraïne dan het doelwit zal worden, terwijl eenderde denkt dat (ook) West-Europa – waaronder eventueel Nederland – zou kunnen worden getroffen.
Veertig jaar geleden waren dergelijke enquête-uitslagen ook al aan de orde van de dag. ‘Tweederde deel van het Nederlandse volk denkt dat onze huidige beschaving het jaar 2000 niet haalt,’ schreef bijvoorbeeld het Leidsch Dagblad in 1982 op basis van een representatieve steekproef. ‘Van de ondervraagden die aannemen dat de samenleving in deze vorm het jaar 2000 niet haalt, ziet de helft een kernoorlog als de belangrijkste bedreiging.’
Zelfs de hitparade bleef niet onberoerd. Het nachtmerriescenario van een nucleaire kladderadatsch bezorgde eerst Doe Maar een nummer één-hit (De bom), en daarna ook Nena (99 Luftballons) en Frankie Goes To Hollywood (Two Tribes).
Huidige angst voor bom brengt geen mensenmassa’s op de been
Het grootste verschil met nu is dat de angst voor een atoomoorlog vier decennia geleden enorme mensenmassa’s op de been bracht. Tijdens grote manifestaties in Amsterdam (1981) en Den Haag (1983) eisten rond de 500.000 zogenoemde vredesdemonstranten beëindiging van de kernwapenwedloop en (eenzijdige) kernontwapening. In 1985 volgde nog een door 3,7 miljoen Nederlanders ondertekend volkspetitionnement tegen de plaatsing van kruisraketten.
Lees ook dit coververhaal terug: Hoe Poetin de atoomdrempel kan passeren
Deze antinucleaire protestbeweging ontstond niet zomaar. Het waren christenen en christelijke kerken die van meet af aan een cruciale rol speelden.
Dat begon al in 1977, bij de oprichting van de actiegroep Stop de neutronenbom. Het initiatief ging uit van de communistische CPN, maar uitvalsbasis van de actiegroep was de protestantse Vrije Universiteit in Amsterdam. De CPN beschikte er over een kleine, maar fanatieke aanhang, hoofdzakelijk samengesteld uit studenten van gereformeerde komaf.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout