De uitdrukking ‘Holland op zijn smalst’, is mede gevleugeld geworden door de titel van een beroemd geworden essay dat in 1873 verscheen. Oorspronkelijk was het gewoon de benaming voor het smalle stukje land dat, voor inpoldering alles veranderde, tussen het IJ en de Noordzee lag.
De auteur van het essay, de 30-jarige Victor de Stuers, gebruikte de uitdrukking om de benepen houding van de overheid te typeren als het om cultuurbehoud gaat. Hij vond dat de staat wel wat meer kon doen voor musea, erfgoed en de kunsten. En vooral voor monumenten, die volgens hem op een schandalige manier werden verwaarloosd.
Directe aanleiding om zijn artikel voor het tijdschrift De Gids te schrijven, was de rumoerige behandeling van de kunstbegroting in de Tweede Kamer op 4 december 1872, morgen precies 150 jaar geleden. Zijn essay had succes. Er werd een voorloper van de Raad voor Cultuur ingesteld en hij mocht als hoofd van de afdeling Kunsten op het ministerie zijn plannen zelf realiseren. Zo raakte Stuers (1843-1916) ook betrokken bij de bouw van het Rijksmuseum in Amsterdam.
Lees ook het interview met staatssecretaris voor Cultuur en Media Gunay Uslu: ‘Ik vervul deze functie vanuit mijn hart’
De vraag, doet de overheid voldoende voor cultuur speelde ook tijdens de coronatijd
Het Kamerdebat 150 jaar geleden ging globaal over de vraag of de overheid zich afzijdig moest houden of juist meer moest doen voor kunst en cultuur. Een discussie die ook speelde in de coronatijd, toen velen vonden dat er te weinig geld werd uitgetrokken voor de cultuur, alsof die, zo stelden de critici, ‘geen waarde’ had.
Bij de Huizingalezing die staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media) vrijdag 9 december zal houden in de altijd fraai verlichte Pieterskerk in Leiden, komt precies dezelfde vraag aan de orde. Wie wil weten wat de rol van de overheid volgens haar moet zijn, kan nog een kaartje kopen.