Nederland moet een schadevergoeding uitkeren aan nabestaanden van twintig burgerdoden die in 2007 vielen in de strijd tegen de Taliban in de Afghaanse Choravallei. De uitspraak zal hard aankomen bij de betrokken militairen, die een bloedbad als in Srebrenica voorkwamen, schrijft Eric Vrijsen.
Bijna zestien jaar na de Slag om Chora in Afghanistan zet de Haagse rechtbank generaal Hans van Griensven op zijn nummer. Van Griensven – inmiddels buiten dienst, maar voormalig inspecteur-generaal van de krijgsmacht, een rechtschapen topmilitair en destijds commandant van de Taskforce Uruzgan – gaf in juni 2007 opdracht zware beschietingen uit te voeren om te voorkomen dat onschuldige burgers in de Choravallei zouden worden afgeslacht door hordes gewelddadige Talibanstrijders.
Van Griensven in 2007: geen andere keus dan grof geweld
Lees hier de schokkende reconstructie over de slag in de Chora-vallei, door Eric Vrijsen
Tegenover EW – toen nog Elsevier – legde hij eind 2007 uit dat hij in die slag geen andere keus had dan grof geweld. Hij liet de Pantserhouwitser Pzh 2000 zware granaten afvuren. Het geallieerde bevel zei geen luchtsteun te kunnen leveren, maar Van Griensven pokerde dat hij desnoods direct opdracht zou geven aan Nederlandse F-16’s om doelen in de vallei te bestoken. Zoals hij ook Apache-helikopters inzette om met boordkanon en Hellfire-raketten de oprukkende Taliban te weerstaan.
Over de kwade bedoelingen van de islamitische opstandelingen bestond bij Van Griensven geen misverstand. Zij hadden in de vallei een politiepost veroverd en om de bevolking schrik aan te jagen waren zij aan het moorden en verkrachten, terwijl familieleden van de slachtoffers gedwongen moesten toekijken. Van Griensven zei later tegen EW dat tijdens de Slag om Chora het bestaansrecht van de hele Uruzgan-missie op het spel stond. Had hij geen grof geschut ingezet, dan hadden de Taliban de vallei overgenomen en was de strijd geëindigd in een bloedbad. Van Griensven zei zich ‘geen tweede Srebrenica’ te kunnen veroorloven.
Zegveld voerde namens vier nabestaanden rechtszaak tegen staat
Advocaat en hoogleraar oorlogsrecht Liesbeth Zegveld voerde namens vier Afghanen een rechtszaak tegen de staat. De vier hadden familieleden verloren in de strijd om de Choravallei. Volgens hen gebeurde dat tijdens bombardementen en beschietingen door de Nederlanders, die zich onvoldoende afvroegen of zich nog burgers bevonden in de qualas (grote boerderijwoningen, eigenlijk een soort ommuurde gehuchtjes) van waaruit de Taliban schoten.
Lees ook deze column terug van Robbert de Witt: Straks moet Nederland bellen voor het bombardeert, net als Israël
Van Griensven kreeg destijds meteen kritiek vanuit de NAVO, omdat hij de pantserhouwitser had ingezet zonder eyes on target, directe waarneming van het doelwit. Na uitleg werd die kritiek ingetrokken.
Onder Nederlandse officieren leefde ook de vraag of de wapeninzet tijdens ‘Chora’ niet té robuust was geweest. Tijdens de Slag om Chora hadden zelfs Australische commando’s zich teruggetrokken op last van het politieke thuisfront in Canberra, omdat het in Chora te heftig werd. Maar aan andere kant had Van Griensven niet de reputatie van een houwdegen. Integendeel, de minzame Brabander leek eerder een denker dan een doener.
Van Griensven en zijn staf wilden Afghaans Srebrenica vermijden
En dan was er nog die Srebrenica-erfenis. Na het bloedbad door de Serviërs in 1995 op Bosnische mannen en jongens, werd Dutchbat (het Nederlandse bataljon) erop aangesproken dat ze de massamoord niet hadden verhinderd. Het leidde tot de val van het kabinet-Kok II (PvdA/VVD/D66). Het zorgde voor schaamte onder militairen, schuldgevoelens bij veteranen en schade aan het Nederlandse aanzien in de wereld. Logisch dat Van Griensven en zijn staf een Afghaans Srebrenica wilden vermijden. Enkele officieren in de Slag om Chora hadden Srebrenica zelf meegemaakt. Zoiets mocht nooit meer gebeuren.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout