Om het land te bevrijden uit de stikstofcrisis, is de snelle uitkoop van veehouders dicht bij natuurgebieden een cruciale stap. De Europese Commissie moet beoordelen of de piekbelastersregeling voldoet aan de Europese regels. Is er wel of niet sprake van staatssteun aan Nederlandse boeren? Brussel zou zich bij deze beoordeling soepel moeten opstellen omdat er nauwelijks andere mogelijkheden zijn om snel uit de stikstofcrisis te komen, schrijft Joan Zijerveld.
De eerste stap op weg naar een oplossing van de stikstofcrisis is de uitkoop van veehouders dicht bij natuurgebieden. De piekbelasters moeten vertrekken om ruimte te maken voor andere boeren zonder natuurvergunning, woningbouwprojecten en wegen.
Het plan van het kabinet is dat boeren zich dit voorjaar vrijwillig kunnen aanmelden voor een ‘woest aantrekkelijke’ regeling. Het kabinet stelt een vrijwillige uitkoopregeling voor omdat boeren weigeren zich verplicht te laten uitkopen. Dat bleek weer na de enorme verkiezingswinst van de BBB, de partij die faliekant tegen verplichte uitkoop is.
Brussel adviseerde verplichte uitkoop
Volgens de Europese Commissie, die moet beoordelen of de regeling voldoet aan Europese richtlijnen, zou er bij een vrijwillige uitkoopregeling eerder sprake zijn van staatssteun dan bij een verplichte regeling. Tijdens een gesprek vorig jaar november adviseerde de Commissie aan de Nederlandse regering om te kiezen voor het laatste. Zo’n regeling zou de Europese toetsing makkelijker doorstaan.
Maar verplichte uitkoop ligt gevoelig bij boeren. Vaak is de grond al generaties lang in bezit van de familie: het is van vader aan zoon of dochter doorgegeven. Boeren zijn sterk verbonden met de plek van hun bedrijf. Soms wonen en werken er drie generaties op de boerderij. Daardoor is niet alleen de boer, maar de hele familie diep verbonden met de grond en de omgeving.
Ook Europa is gebaat bij een soepele regeling
Dat veehouders zomaar kunnen worden onteigend, roept bij veel boeren emotionele reacties op. En zonder medewerking van de boer aan bedrijfsbeëindiging, een nieuw bedrijfsmodel of een verhuizing staat het kabinet een lang juridisch gevecht te wachten. Daarmee raakt een snelle oplossing uit zicht. Dat betekent geen herstel van de natuur of bouw van wegen en woningen.
Nederland mag zelf bepalen hoe het de natuur wil versterken. Een regeling voorstellen die aan ieders wensen tegemoetkomt, is geen makkelijke opgave. Er zijn zoveel partijen waarmee het kabinet rekening moet houden, niet in de laatste plaats de boer.
Dat vraagt een soepele opstelling van Brussel, want met lange discussies en juridische procedures worden de burger, de boer en de natuur niet geholpen. En dat is niet in het belang van Nederland, noch in dat van Europa.