Historisch gezien is 4 mei een vooravond-traditie. Het bezoek van president Zelensky aan de Staten-Generaal vandaag, gaat dus tegen geen enkel protocol in, schrijft Gertjan van Schoonhoven. Maar wel, blijkbaar, tegen het gevoel van Van der Plas en Wilders.
BBB-leider Caroline van der Plas maakt veel los met haar kritiek op het bezoek van Volodymyr Zelensky, vandaag, aan Den Haag. Dat de Oekraïense president, op bliksembezoek in Nederland, uitgerekend op 4 mei spreekt in de Staten-Generaal, is Van der Plas in het verkeerde keelgat geschoten. Dat vindt ze ongepast, liet Van der Plas woensdagavond weten. Ze ontbreekt vandaag, donderdag, daarom in de Kamer, net als overigens PVV-leider Geert Wilders. Andere Kamerleden zijn dáár weer verontwaardigd over.
4 mei is formeel niet de hele dag Dodenherdenking, pas vanaf 18.00
Geredeneerd vanuit de ontstaansgeschiedenis van 4 mei is Van der Plas’ verontwaardiging een beetje vreemd, in de zin van: roomser dan de Paus. Niet voor niets luidt de officiële vlaginstructie van de Rijksoverheid: vlaggen halfstok van zes uur ’s avonds tot zonsondergang. Anders dan 5 mei – Bevrijdingsdag – is het op 4 mei formeel niet de hele dag Dodenherdenking. 4 mei, zou je kunnen zeggen, is een avondtraditie: in de vooravond van 5 mei, om precies te zijn. In die zin schendt het bezoek van Zelensky geen enkel protocol.
Een en ander heeft te maken met de ontstaansgeschiedenis van 4 mei. Nadat het toenmalige kabinet in januari 1946 had besloten dat 5 mei nationale Bevrijdingsdag moest worden, kwam vanuit particuliere verzetskringen de beweging op om het verlies aan mensenlevens dan aan de vooravond van 5 mei te herdenken. Vieren én herdenken op één dag was onwenselijk. ‘De feestelijke jaardag der bevrijding is niet geëigend tot het houden van rouwplechtigheden,’ aldus de toenmalige Commissie Nationale Herdenking 1940-1945. Er moest dus een ‘nationale herdenkingsavond’ komen.
Zo geschiedde. Anderzijds hebben tradities de neiging te veranderen. De vlaginstructie van de rijksoverheid mag dan 18.00 uur voorschrijven als begin van het 4 mei-vlaggen, het Nationaal Comité 4 en 5 mei roept Nederlanders sinds een tijdje op om de vlag de héle dag halfstok te hangen. In dat opzicht staan Van der Plas en Wilders eigenlijk in de moderne interpretatie van de traditie. Al blijft het natuurlijk vreemd om het bezoek van een president te boycotten die in eigen land vecht voor de waarden die op 4 en 5 mei centraal staan.