De blik van primatoloog Frans de Waal was verfrissend en nog steeds actueel: al was het maar omdat er in Den Haag een formatie gaande is. Dat schrijft Hella Hueck.
Een goede wetenschapper krabt aan ons wereldbeeld en laat het kantelen. De wereldberoemde apenonderzoeker Frans de Waal, die vorige week overleed, was zo’n man die tegen de stroom inging. Lang onderzochten biologen vooral de competitiedrang onder dieren.
Eten of gegeten worden, dat werk. De Waal liet in zijn onderzoek juist zien dat dieren een diep gevoelsleven hebben, aan politiek doen, empathie en rechtvaardigheid kennen. Oftewel, wij mensen verschillen eigenlijk niet zoveel van apen.
Waarom voelen wij ons dan toch zo verheven? ‘We laten ons te veel afleiden door taal,’ zei De Waal in een interview. Want al praten we wat af met elkaar, de mens is bovenal een non-verbaal sociaal wezen.
‘Als je vooral kijkt wat er gebeurt in zo’n groep, kom je heel veel te weten.’ Raken mensen elkaar even aan? Wie lacht er om wie? Die non-verbale communicatie is erg belangrijk voor de onderlinge machtsverhoudingen.
Zo passen we in een groep de laagste tonen in onze stem aan elkaar aan. Degene die z’n diepste brom het meest aanpast aan de ander heeft de minste status.
Formatie bekijken met geluid uit
Als biologen naar de formerende fractieleiders zouden kijken, met het geluid uit, wat zouden ze dan zien? Want wie dominant is, zelfs met 37 zetels, is niet automatisch degene met de meeste macht.
Macht gaat over wie invloed heeft over wie. Het zag er slecht uit voor Omtzigt nadat hij zich uit de gesprekken over de formatie had teruggetrokken. Niet meer welkom bij de roedel Wilders, Van der Plas en Yeşilgöz. Verhalen over woede-uitbarstingen en huilbuien leken de doodssteek.
Maar nu komen er toch gesprekken over een extraparlementair kabinet. Wilders wordt geen premier. En er komen ‘gedetailleerde afspraken’ in het akkoord op hoofdlijnen als het thema’s zijn die Omtzigt belangrijk vindt. De gebeten hond laat weer z’n tanden zien.