Geert Wilders deed zich gematigder voor. Maar inmiddels roept de PVV-leider alweer ‘Vol is vol’ en dat ‘links-liberale’ NPO-journalistiek moet worden wegbezuinigd. Zijn formatiepartners zwijgen. Zo ziet normalisering eruit, schrijft Mark Thiessen.
Het schijnt dat vorige week in de regio Den Haag een amber alert werd verstuurd. Vermist: man (60), geblondeerd haar. Brede lach, maakt grapjes, aait katten. Reageert op de naam ‘Geert Milders’.
Sinds de zomer van 2023 deed Geert Wilders zijn best om een milde variant van zichzelf te tonen. Lastig was dat niet. De oude variant was zo radicaal, dat het voor een milder imago voldoende was om wat grondrechtenschendingen te parkeren en even niemand uit te schelden. Hij voerde de act magistraal uit.
Inmiddels heeft Wilders zijn alter ego aan de kant gezet. Dat zagen we in het eerste aprilweekend op X. Het begon met een vrij radicaal bericht over het saneren van de NPO, waarover later meer.
Vervolgens zei hij de asielinstroom niet meer aan te kunnen, en schreef hij – terwijl de onderhandelingen over zijn eerste kabinet nog lopen – dat hij nul concessies gaat doen: ‘Ben er klaar mee.’
Smerige ophitser
Er volgde een stroom berichten over hoe gevaarlijk hij moslims vindt en een filmpje met de tekst ‘Vol is vol’, een bekend racistisch hondenfluitje. Als kers op de taart schold hij GroenLinks-leider Jesse Klaver uit voor ‘smerige ophitser’.
Het was een afscheid. Geert Milders is verdwenen, omdat hij niet meer nodig is. Wilders begrijpt dat hij bij de volgende verkiezingen weer met zijn eigen naam op het stembiljet kan staan, en hij is zijn campagne al lang begonnen.
Hij is voldoende genormaliseerd om grote groepen mensen aan te spreken: ze hoeven zich op verjaardagsfeestjes niet meer voor hun stem te verontschuldigen, zoals vroeger.
Geert Milders is verdwenen, maar nog een hele tijd zullen mensen voelen, denken en zeggen dat Wilders is veranderd. Ze blijven dat tegen zichzelf zeggen om hun stem op hem te rechtvaardigen, vakkundig negerend dat de wolf zijn schaapskleren al lang weer heeft opgeborgen.
Uit het handboek van de autocraat
Dat is hoe normalisering werkt. Het is een moeilijk te keren proces. Wilders had altijd al iets dat mensen aantrok, maar waar ze nog een sociale prijs voor moesten betalen.
Inmiddels is die prijs tot een minimum gedaald. Doordat miljoenen mensen op hem stemden. Door zijn nieuwe machtspositie. Door media die zijn fictieve transformatie belichtten alsof deze echt was. Door partijen die met hem gingen onderhandelen en die hem gingen verdedigen.
Die hem zelfs in dat eerste weekend van april niet meer aanspraken op zijn racisme, zijn intolerantie en zijn autocratische neigingen, maar – zoals NSC-leider Pieter Omtzigt – niet verder kwamen dan zeggen dat ze het niet zouden retweeten.
Wilders’ formatiepartners zwegen
Dat Geert Milders niet meer nodig is, werd duidelijk na deze tweet over de NPO: ‘Hoe minder links-liberaal NPO-geluid, hoe beter.’ Velen namen het op sociale media voor hem op.
Wat is er immers mis met het afslanken van de NPO? Maar dat was niet het punt. Wilders gaf aan van de NPO-journalistiek af te willen op ideologische gronden, omdat hij het niet met de journalisten eens is. Dat komt rechtstreeks uit het handboek van de autocraat.
Zijn formatiepartners zwegen. Zij waren het met zijn standpunt eens en vonden de beweegredenen blijkbaar niet zo belangrijk. Zo ziet normalisering eruit. Zelfs wanneer Wilders letterlijk zegt wat hij wil, hebben velen nog niet door wat hij echt bedoelt.
Ze zijn gaargekookt door maandenlang net te doen alsof we met een normale politicus te maken hebben. Nu is het proces voltooid. Wilders werd in minder dan een jaar een politicus als ieder ander. Althans, zo wordt dat nu gezien. De fictie is werkelijkheid geworden. Zijn alter ego is niet langer nodig.
Iedereen voor de gek gehouden
Zo nemen we met een zwaar gemoed afscheid van Geert Milders. Een klein maar invloedrijk personage in ons politieke drama. Hij hield iedereen voor de gek en won er een verkiezing mee.
Het doet mij denken aan de slotscène van de film The Usual Suspects. Hoofdpersoon Verbal Kint had zijn ware identiteit voor iedereen weten te verbergen, tot – pas veel te laat – duidelijk wordt hoe gevaarlijk hij werkelijk is: ‘De grootste truc die de duivel eens heeft uitgehaald, was de wereld ervan overtuigen dat hij niet bestond.’