Recordpremier Mark Rutte laat belaste erfenis achter, maar zal nog worden gemist. Dat schrijft Carla Joosten.
Was het de grote Mark Rutte-show die veertien jaar te zien was of had Nederland een leider die gewetensvol het land bestuurde en door tal van crises leidde?
Een oordeel over Ruttes erfenis kan niet anders dan ambivalent zijn. Bij rampen en crises was hij de juiste man op de juiste plek, maar intussen woekeren veel problemen voort. Voeg daarbij de nationale verdeeldheid, die zich weerspiegelt in een Tweede Kamer met 21 fracties, en de erfenis valt tegen.
De ware aard van Rutte is zelfs na zijn langjarige termijn als recordpremier niet duidelijk. Hij laat zich lastig in zijn hoofd kijken en staat constant in de communicatiemodus met een veelal voorgekookt verhaal. Met zijn debattalent redde hij zich vaak uit netelige kwesties, ook al moest hij dan nederig sorry zeggen of voor de zoveelste keer teruggrijpen op geheugenverlies.
Waar Rutte met al zijn vrolijkheid spontaniteit veinst, denkt hij tot in de details na over zijn uitspraken en verschijning. Handige eigenschappen voor een diplomaat en een politiek leider. Rutte verhief het grappen en grollen voor de camera’s tot kunst. Hij wist er vier verkiezingen op rij mee te winnen, mede ook door later niet waargemaakte beloften als ‘geen cent naar de Grieken’ of door populistisch ‘pleur op’ te roepen tegen Turkse Nederlanders die een cameraman lastig vielen.
Topbemiddelaar Mark Rutte
Hij laat een ‘gaaf landje’, zoals hij graag zei, achter met onder meer een wooncrisis, een arbeidsmarktcrisis en een migratiecrisis die drukt op de voorzieningen van de verzorgingsstaat. Daarbij kunnen steeds meer kinderen niet lezen en schrijven. Ook ‘Groningen’ en het Toeslagenschandaal behoren tot zijn erfenis, omdat hij als coördinator van het kabinet niet tijdig ingreep.
In de Europese Unie werd hij van zuinige euroscepticus en dwarsligger tot hoeder van de rechtsstaat en invloedrijk topbemiddelaar. Met PvdA-kompaan Diederik Samsom bracht hij de Turkije-deal tot stand waardoor Europa niet door nog meer migranten werd overlopen. Maar intussen bleef de migratiecrisis toch dooretteren. Hoezo opvang in de regio? Oh, de noordelijke regio. Arm Ter Apel.
Feit is dat Nederland er na de Rutte-jaren economisch redelijk voor staat en de achttiende economie van de wereld is. Dankzij of ondanks Rutte? De Tweede Kamer haalde hem om het minste of geringste naar de Kamer en gaf hem zo het aura van almachtig leider, wat een premier niet is. Intussen werd (klimaat)beleid bepaald aan ‘tafels’ buiten de politiek en daalde het vertrouwen in de politiek. Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau een potentiële splijtzwam in de samenleving.
Mark Rutte was vaak VVD’er in D66-vermomming
Feit is ook dat de man die de overheid kleiner wilde maken, die juist groter maakte. Meer ambtenaren, meer regels en een zwaardere collectieve lastendruk.
Dat de burger als eerste verantwoordelijk is voor de eigen welvaart en het eigen welzijn verdween onder Rutte uit het zicht. De miljardentegenvallers zijn voor het kabinet-Schoof. Over cultuurkwesties als Zwarte Piet en de slavernij veranderde Rutte van opvatting. Rubberen Rutte, maar ook de man die luisterde naar wat er in de samenleving leefde.
Rutte regeerde meer met links dan met rechts. De VVD verloochende zichzelf met – aldus Ruttes opvolger Dilan Yeşilgöz – ‘waterige compromissen’. Rutte leek een VVD’er in D66-vermomming.
Totempaal
Met zijn pragmatisme en jacht op het record van langstzittende premier, stortte de historicus de VVD, die hij voor het eerst in het Torentje had gebracht, in een identiteitscrisis. Een partij met 130 kilometer per uur als totempaal – een gotspe.
Premier Rutte blijft in elk geval herinnerd als onverbeterlijke optimist die zelfs zijn eigen houdbaarheid overschatte, maar met zijn opgeruimde humeur in Den Haag en het land nog wel eens zal worden gemist.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
