NSC-leider Pieter Omtzigt vond het afscheid van demissionair premier Rutte erg ‘Hollands’. Zihni Özdil vond het afdruipen van Rutte helemaal niet Nederlands, maar ‘protestants’.
Met een verkreukeld pakt komt hij aanlopen. ‘Doe ik altijd,’ zegt hij, ‘het laatste stukje lopen. Even wat zuurstof voordat ik aan het werk ga.’
Het is een vroege ochtend in 1993. Minister-president Lubbers wordt vlak bij het torentje opgewacht door de camera’s van de NOS. De verslaggever vraagt hem wat hij ervan vindt dat hij die dag de langst zittende premier ooit is geworden.
Lees verder onder de video
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Lubbers antwoordt:
Gewoon aan de slag weer. Ik heb het al die jaren met plezier gedaan. Dus ik ga vandaag ook weer met plezier naar mijn werk.
De journalist, droogjes:
Maar zo’n record is niet niks, historisch gezien.
Lubbers, nog droger:
Ach, dat overkomt je. Sportlieden streven records na. En politici doen gewoon hun werk. En op een gegeven moment zit je er heel lang.
Geen feestje, benadrukt hij nog. Want ‘vandaag moet er hard gewerkt worden’. Waarna Lubbers handenwrijvend in de grijze lucht afdruipt naar zijn kantoor.
Ik kan me geen enkel ander land in de wereld voorstellen waarin een regeringsleider zo ostentatief het beeld cultiveert van een doodsaaie ambtenaar die niks moet hebben van ceremonie of eer.
Lubbers is niet de enige. Ook Mark Rutte heeft het altijd over ‘gewoon een leuke baan’ als hij over zijn premierschap praat.
Volksaard
Ik heb me altijd afgevraagd waar dat aan ligt. Is het dan toch die Nederlandse volksaard? Die ik me blijkbaar nooit echt eigen heb kunnen maken? Heb ik dan toch die spreekwoordelijke mediterrane genen waardoor ik dit altijd ontzettend raar vind, temeer omdat de meeste Nederlanders het volkomen normaal lijken te vinden?
Deze week kwam ik erachter dat het niet aan mij ligt. Althans, niet enkel aan mij. Er gebeurde namelijk iets fascinerends in de plenaire zaal van de Tweede Kamer. Rutte had zijn allerlaatste debat als premier. Dat hij zoals gewoonlijk technisch afwerkte.
Het was NSC-leider Pieter Omtzigt die erop wees hoe ‘Nederlands’ het eigenlijk is dat er helemaal geen ceremonie is georganiseerd voor Rutte. En dat zijn allerlaatste debat plaats vindt ‘tijdens een voetbalwedstrijd waar heel Nederland naar kijkt (de EK-wedstrijd Nederland-Oostenrijk). En daar dan niet eens een borrel achteraan plannen. Na twaalf jaar premierschap. Dat typeert een heel klein beetje hoe wij in Nederland met politici omgaan. Het blijft een wat rare gewaarwording. (…) Eigenlijk had ik iets meer cachet bij dat afscheid verwacht. (…) Het is heel Hollands, ja.’
Tijdens de wedstrijd Nederland-Oostenrijk, voert de Kamer een debat met premier Rutte over de Europese Top de komende week.
De manier om in Nederland afscheid te nemen van een premier is wel, eh, heel Nederlandshttps://t.co/sZyWPUF4Qk
— Pieter Omtzigt (@PieterOmtzigt) June 25, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Enorme kloof
Hoewel Omtzigt de termen Nederlands en Hollands inwisselbaar gebruikt, denk ik dat, metaforisch, de crux zit in ‘Hollands’.
Want het is geen toeval dat juist hij deze opmerking maakte. Omtzigt is cultureel gezien geen Hollander. Hij is een katholiek uit Enschede.
Het was Alexander Hendriks, de rechterhand van BBB-leider Caroline van der Plas, die mij erop wees dat Nederland eigenlijk nooit heeft bestaan. Want, legde hij zeer goed onderbouwd uit, er is nog altijd een enorme kloof tussen het historisch protestantse en het historisch katholieke deel van Nederland.
Lees verder onder de video
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
We hebben het toen samen op een rijtje gezet. Niet alleen met Omtzigt, maar ook met bijvoorbeeld Mona Keijzer is er een ‘katholieke’ leegloop geweest bij het CDA. BBB en NSC zijn zo bekeken een soort wedergeboortes van de KVP, de katholieke partij die in het CDA opging.
Niet vertegenwoordigd
Totdat Hendriks me erop wees, had ik daar nooit bij stilgestaan. Met dat demonstratief nuchtere tot aan het uiterste toe – zelfs het premierschap is maar een baantje – hebben cultureel katholieke Nederlanders helemaal niets.
Je zag het bij Pim Fortuyn. Zijn dikke stropdassen. Zijn dure auto met chauffeur. Zijn hondjes. En bovenal zijn grote woorden over zijn ‘roeping en idealen’. ‘Protestants’ Nederland vond het vreselijk.
Misschien is dat wel het echte spreekwoordelijke ‘racisme’ in ons land. Want, en ook daar wees Hendriks mij op, katholiek niet-Randstedelijk Nederland wordt ook niet vertegenwoordigd in de massamedia.
Het zijn twee bijna totaal verschillende culturen: het Randstedelijk ‘protestantse’ en het ‘katholieke’ hart van het land.
Niet Nederlands, maar enkel ‘protestants’
Maar wacht even, hoor ik u al denken. Was Lubbers geen katholiek? En toch wees hij Ruttiaans nuchter elke vorm van ‘viering’ van zijn premierschapsrecord af omdat het, zoals hij zelf zei, ‘gewoon zijn werk was’.
Nu komt het mooie: in datzelfde NOS-item uit 1993 komt ook Lubbers’ secretaresse langslopen. Iets te eerlijk zegt ze tegen de journalist:
Hij [Lubbers] dóet er heel nuchter over. Laat ik het maar zo zeggen.
Vrij vertaald: achter gesloten deuren was Lubbers ontzettend trots en ijdel. Maar hij was behendig genoeg om voor de camera’s zijn katholieke inborst te negeren.
We kunnen concluderen dat dit ceremonieloos afdruipen van Rutte deze week helemaal niet Nederlands is. Enkel ‘protestants’.