Kersvers premier Dick Schoof gaf in zijn eerste optreden in de Tweede Kamer zijn visitekaartje af. Dat deed hij volgens Carla Joosten met een rustig, maar gedreven betoog waarin hij het karakter en de opdracht van zijn kabinet schetste.
De voormalig topambtenaar en eerste partijloze premier sinds 1918 lichtte het Hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB toe en sprak de Regeringsverklaring uit. Hij wees erop dat voor het eerst in ruim vijftig jaar een kabinet aan de slag gaat op basis van alleen hoofdlijnen, en dat alle partijleiders niet in het kabinet zitten, maar in de Tweede Kamer. ‘En dat is spannend.’
Schoof heeft (nog) niet de schwung van zijn ervaren voorganger Mark Rutte. De premier presenteerde zich bij zijn debuut als een zakelijke leider van een bijzonder kabinet, dat van plan is het vertrouwen van de burger in de politiek te herstellen. Een kabinet dat al op voorhand bakken vol kritiek kreeg van de oppositie.
In de Regeringsverklaring duidde Schoof het extraparlementaire karakter van zijn kabinet. Een begrip waarover alom verwarring bestaat. ‘Voor het kabinet is de kern van dat begrip, extraparlementair, dat wij losser zullen opereren van de fracties dan gebruikelijk is in ons land,’ zei Schoof, doelend op het in Den Haag vaak gepredikte dualisme tussen kabinet en Kamer waar nooit iets van terechtkwam.
Ruimte voor wisselende Kamermeerderheden
Volgens de nieuwe premier komt er minder coalitiedwang doordat het nog te maken regeerakkoord minder details zal bevatten dan gebruikelijk. Daardoor kan de Kamer echt zijn controlerende taak uitvoeren.
Schoof voorziet meer inbreng van de Kamer doordat het kabinet ruimte biedt voor wisselende meerderheden. Dat geeft de verhouding Kamer-kabinet volgens hem ‘meer zuurstof’. Een term die rechtstreeks uit de koker komt van een van de grondleggers van deze regering, NSC-leider Pieter Omtzigt. Die bepleit sinds jaar en dag een veel minder volgzame Tweede Kamer.
Hoe het extraparlementaire kabinet precies zal functioneren, kon Schoof niet zeggen. ‘Als u mij nu vraagt hoe dat er de komende tijd precies uit gaat zien, zeg ik met woorden van Ruud Lubbers: dat zullen we werkende weg met elkaar moeten gaan ontdekken en vormgeven,’ zei hij in een verwijzing naar 1989, toen premier Ruud Lubbers (CDA) in de kabinetsformatie ‘werkende weg’ als politieke term muntte.
Opmerkelijk was het beroep van Schoof op de hele samenleving, lagere overheden, uitvoeringsorganisaties en de hele Tweede Kamer. Hij riep allen op om samen te werken aan herstel van het vertrouwen van de burger in de politiek.
Kabinet-Schoof wil beter luisteren naar de samenleving
Dat herstel is volgens hem de belangrijkste opdracht van zijn kabinet, wat hij afleidt uit het resultaat van de verkiezingen van 22 november. Toen gaven de Nederlanders volgens hem een opdracht aan de landelijke politiek.
‘Ze zeiden: luister naar onze zorgen over asiel en migratie, over het grote tekort aan huizen, over de prijs van de boodschappen, energie en maandelijkse huur. Luister en doe er wat aan. Die opdracht neemt het kabinet dat zich vandaag presenteert uitermate serieus,’ zei Schoof.
Hij was met hetzelfde gevoel aan zijn taak begonnen als atlete Sifan Hassan. Een van de ‘allergrootste sporthelden’, die zich bij haar debuutmarathon afvroeg waar ze aan was begonnen. ‘Ik sta hier een beetje met hetzelfde gevoel en dezelfde adrenaline,’ zei Schoof, die zelf marathons loopt.
Schoof vindt de polarisatie in Nederland wel meevallen
Hij ging ook in op de polarisatie in Nederland. ‘Het beeld dat de Nederlanders alleen nog maar de hele dag boos tegenover elkaar staan, klopt niet. Mensen hebben geen hekel aan elkaar. De overgrote meerderheid doet gewoon elke dag zijn best iets van het leven te maken, ook voor anderen. Maar mensen willen wel dat de overheid zorgen hoort. Basale zorgen als: hoe haal ik het eind van de maand? Maar ook onderhuidse zorgen, die te maken hebben met alle internationale spanningen en bedreigingen die er nu al zijn en die nog op ons af kunnen komen.’
De kernpunten van Schoofs kabinet zijn volgens hem lastenverlichting voor burgers en bedrijven, een zeer streng asiel- en migratiebeleid, perspectief voor boeren en vissers en voedselzekerheid voor alle Nederlanders.
Ook het vestigingsklimaat krijgt speciale aandacht, evenals veiligheid, wonen, infrastructuur, energietransitie, meer zeggenschap voor burgers en een sterkere rechtsstaat. Die laatste kan volgens Schoof onder andere worden bereikt door vernieuwing van het kiesstelsel, en door mogelijk te maken dat wetten worden getoetst aan de Grondwet.
De opvolger van Mark Rutte sloot af met het bedanken van zijn voorganger.
‘Ik ben ervan overtuigd dat ik namens heel veel mensen spreek als ik zeg dat Nederland Mark Rutte dank is verschuldigd. En ik wens hem graag alle succes toe bij de NAVO, ook in het belang van de veiligheid van ons land.’
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
