De onlusten in het Verenigd Koninkrijk staan niet op zichzelf. Ook in Nederland is het wachten op rassenrellen, we zien de voortekenen al jaren. Er is een kruitvat vol mensen die hun geboorteland onherkenbaar hebben zien veranderen door massa-immigratie, schrijft Geerten Waling.
Hoeveel verandering wordt een mens geacht in één leven aan te kunnen? Veruit de meeste mensen die hebben geleefd, waar ook op aarde, maakten in hun leven amper verandering mee. De wereld waarin zij stierven was bijna identiek aan de wereld waarin zij waren geboren. Dat is opgehouden met de ‘moderniteit’, die vage aanduiding van een tijdperk waarin verandering – goed en slecht – in onhoudbare, almaar hogere golven over de aarde rolt.
De prachtige roman Kairos van de Duitse schrijfster Jenny Erpenbeck, waarvoor zij in mei de International Booker Prize kreeg, herinnert ons aan de inslag van de wereldgeschiedenis op de persoonlijke levens van mensen die niets met politiek of oorlog te maken willen hebben. De twintigjarige studente Katharina is gewoon dolverliefd op de oudere schrijver Hans, in het Oost-Berlijn van de late jaren tachtig. Geheel tegen Katharina’s zin stort haar geboorteland, de DDR, in elkaar. Ze hoort pas een dag later dat de muur is gevallen en kan zich er de eerste weken niet toe zetten om naar West-Berlijn te gaan. Erpenbeck: ‘Door het opengaan van die muur is haar heden als in een reusachtig kielzog die wereld ingesleurd, de eerste dagen dacht ze het wegstromen van de tijd letterlijk te horen.’
De gedachte dat de tijd waarin we leven van ons is – ‘haar heden’ – is herkenbaar. Ook voor de mensen in de DDR gold dat. Zij woonden niet ‘achter de muur’, maar ervoor. Afgeschermd van het Westen, met zijn verleidingen en leegheid, weliswaar in een arm, verrot socialistisch-bureaucratisch systeem, maar wel een systeem dat was gegrond op verheven principes waaruit waardigheid viel te halen. Dat ‘heden’ werd ingeruild voor een nieuwe realiteit, die voor sommigen profijtelijk was, maar die veel Ossies het gevoel gaf dat zij als een kapotte trein werden weggereden naar een dood spoor.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?