De recente onthullingen in dit weekblad over de onderhandelingen rond het pensioenstelsel tijdens de kabinetsformatie zijn, indien waar, niets minder dan een schande voor onze democratie. Dat schrijft bijzonder hoogleraar Europees pensioenrecht Hans van Meerten in een ingezonden opinie.
Deze berichten, onlangs bevestigd door Pieter Omtzigt in de HJ Schoo-lezing, werpen een verontrustend licht op de manier waarop belangrijke beslissingen worden genomen over de financiële toekomst van miljoenen Nederlanders.
Lobbycratie
Volgens de onthullingen zou de pensioensector, vertegenwoordigd door de Pensioenfederatie, achter gesloten deuren hebben geprobeerd deals te sluiten met de regering. Een bedrag van maar liefst 25 tot 30 miljard euro, opgebracht door verplichte deelnemers aan pensioenfondsen, werd als lokmiddel gebruikt om veranderingen in de nieuwe pensioenwet tegen te houden. Dit is geen democratie, maar een vorm van lobbycratie – een koehandel waarbij de financiële zekerheid van gewone burgers op het spel wordt gezet.
Deze actie van de pensioensector kan niet anders worden gezien dan als een poging om invloed te kopen, als een verdere ondermijning van het wankele vertrouwen in de pensioenfondsen. In een tijd waarin transparantie en verantwoording steeds belangrijker worden, is dit een stap in de verkeerde richting. Eén die ernstige vragen oproept over de integriteit van het hele proces, en over de mate waarin de belangen van de gemiddelde pensioendeelnemer werkelijk worden behartigd.
Omtzigt onder druk gezet
Wat evenzeer zorgen baart, is de manier waarop Pieter Omtzigt, een van de laatste politici die nog weerstand bood tegen deze gang van zaken, onder druk werd gezet.
Omtzigt, die zich altijd hard heeft gemaakt voor transparantie en integriteit in de politiek, werd gedwongen mee te werken aan precies het soort achterkamertjespolitiek waartegen hij altijd heeft gestreden. Dat de voorzitter van de Pensioenfederatie volgens de onthullingen persoonlijk druk uitoefende op Omtzigt, is een flagrant voorbeeld van hoe onze democratische processen worden aangetast.
Dat de pensioensector ‘rust nodig heeft’ is niet meer dan een schijnargument. Waar Nederland werkelijk behoefte aan heeft, is een grondig en open debat over de toekomst van ons pensioenstelsel. We zitten niet te wachten op een pensioenwet waarover miljoenen Nederlanders grote zorgen hebben en waarvan de gevolgen voor velen onduidelijk zijn. De ongewisheid van de inkomenseffecten voor veel mensen zou op zichzelf al reden genoeg moeten zijn om even halt te houden, de tijd te nemen voor een zorgvuldige heroverweging.
Belangengroepen met onevenredig veel invloed
Deze onthullingen leggen ook een fundamenteel probleem bloot in onze politieke cultuur. Het lijkt erop dat grote belangengroepen, in dit geval de pensioensector, onevenredig veel invloed kunnen uitoefenen op wetgeving. Dit gaat ten koste van de democratische principes waarop onze samenleving op is gebouwd. Het ondermijnt niet alleen het vertrouwen in de pensioenfondsen, maar in de hele politiek.
De gevolgen van deze kwestie reiken verder dan alleen het pensioenstelsel. Ze raken aan de kern van hoe wij, de samenleving, beslissen over zaken die ons allemaal aangaan. Als we toestaan dat belangrijke wetgeving wordt beïnvloed door lobbygroepen die met miljarden euro’s zwaaien, wat zegt dat dan over de staat van onze democratie? Wat betekent het voor andere nog te nemen belangrijke beslissingen?
Behartig niet alleen het belang van de lobby
Het is cruciaal dat de samenleving een grens trekt. We moeten eisen dat besluiten over zaken van nationaal belang worden gevormd in het volle licht van de openbaarheid, met volledige transparantie en de mogelijkheid tot democratische controle. Alleen zo kunnen we waarborgen dat de belangen van alle Nederlanders worden behartigd, niet alleen die van machtige lobby’s.
Lees ook: ‘Invaren pensioen is zeer complex en juridisch bloedlink’
Het is nog niet te laat om het tij te keren. De regering kan nog steeds kiezen voor de moeilijke, maar juiste weg: vasthouden aan haar beloftes om wijzigingen in de nieuwe pensioenwet aan te brengen. Ze kan bijvoorbeeld initiatieven steunen van Agnes Joseph (NSC), die meer invloed voor de deelnemer beoogt. Dit zou een goede stap zijn om het vertrouwen van de kiezer te herwinnen en te laten zien dat onze democratie nog steeds naar behoren functioneert.
Uiteindelijk gaat deze kwestie over meer dan alleen pensioenen. Zij gaat over de integriteit van ons politieke systeem, over transparantie in besluitvorming, en over het vertrouwen dat burgers kunnen hebben in de instituties die hun belangen dienen te behartigen. Het is tijd voor een grondige herbezinning op hoe onze samenleving omgaat met lobby’s en belangengroepen, en hoe we het zo kunnen inrichten dat het algemeen belang altijd vooropstaat in onze democratische processen.