Een draai van GroenLinks-PvdA onder leiding van Frans Timmermans over het temperen van de groei van de bevolking is een zegen voor het land, concludeert Carla Joosten na het debat over de bevindingen van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050.
Decennialang was regulering van de komst van immigranten onbespreekbaar voor links. Zelfs dat de ongebreidelde groei van de bevolking de welvaart schaadt, werd weggemoffeld. Dankzij de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 is het debat erover uit de taboesfeer gehaald.
De boodschap van de commissie dat er dringend beleid nodig is om de groei te matigen, is aangekomen. De Tweede Kamer voerde er zowaar een ernstig en rustig debat over en concludeerde redelijk eensgezind dat, of het nou over asiel of arbeidsmigratie gaat, die matiging goed, beleidsmatig moet worden georganiseerd.
Groei van de bevolking is volgens de staatscommissie noodzakelijk. Nederland kan gezien de vergrijzing niet zonder arbeidsmigratie. Het wordt hier onvermijdelijk drukker, grijzer en diverser, zoals het kabinet aan de vooravond van het debat aan de Kamer schreef.
Nu er eensgezindheid is over de analyse, is de vraag wat er gaat gebeuren. Blijft de actie uit, dan groeit de bevolking ongeremd zoals afgelopen eeuw het geval was, met alle bijbehorende druk op voorzieningen. De staatscommissie beveelt de politiek een bandbreedte aan voor het bepalen van de gewenste bevolkingsgroei, daarbij kijkend naar arbeids-, gezins-, studie- en asielmigratie en de vergrijzing. De commissie bepleit een gematigde bevolkingsgroei, uitkomend op 19 à 20 miljoen mensen in 2050. Dan is de druk op woningmarkt, zorg en onderwijs op te vangen en is economische groei mogelijk. Het vergt een langetermijnbeleid, anders telt Nederland in 2050 mogelijk 22,8 miljoen inwoners. Dat betekent 5 miljoen erbij in 25 jaar. De commissie adviseert de groei te beperken tot 2 miljoen.
Sturing op cijfers is nodig, maar de vraag is hoe
Het jaarlijkse migratiesaldo wordt door het Centraal Bureau voor de Statistiek geraamd op gemiddeld 68.000, terwijl het de afgelopen jaren steeds boven de 100.000 uitkwam, met uitschieters tot boven de 200.000 door de komst van Oekraïense ontheemden. Het kabinet beseft dat beïnvloeding van de cijfers nodig is om de bevolkingsgroei te matigen, maar heeft daarover nog niet besloten. Het beloofde de Kamer een jaarlijkse ‘monitor’ om de groei in elk geval in de gaten te houden.
DENK-Kamerlid Doğukan Ergin zag in het advies van de staatscommissie reden om uit te halen naar ‘het vol is vol-gebral van de rechtse PVV-onderbuik in de Kamer’. De bepleite groei bewees volgens hem dat immigratie dus blijkbaar nodig is en ‘helemaal niet eng’, en hij betreurde de draai van GroenLinks-PvdA.
‘Ik heb vandaag willen aangeven dat we echt niet kunnen doorgaan met hoe we het de afgelopen jaren hebben gedaan. Dat kan echt niet, dus er zal moeten worden ingegrepen,’ zei Timmermans.
Hij waarschuwde voor de nog onvoorziene gevolgen van de weer opgelaaide oorlog in Syrië en de effecten die dat voor Europa heeft. ‘Maar ik geef graag aan dat we inderdaad ook over asiel en migratie het debat moeten voeren. Mijn fractie zal dat debat open ingaan. Maar we gaan u niet vertellen dat wij ja en amen zeggen tegen alles wat vanuit vak K op tafel wordt gelegd.’
Die mededeling had minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie (PVV) kunnen toejuichen. Ze heeft straks in de Eerste Kamer immers een meerderheid nodig om maatregelen in te voeren die leiden tot een strenger asielbeleid te voeren. Het kabinet heeft daar geen meerderheid en GroenLinks-PvdA heeft er veertien zetels. Faber reageerde er amper op en lijkt te hopen dat haar grote woorden over ‘een propvol’ Nederland vanzelf tot een krimpende asielstroom leiden. Intussen ziet de Kamer uit naar haar maatregelen om het strengste asielbeleid ooit te realiseren. Die stuurt ze nog dit jaar naar de Kamer, beloofde Faber.
Gevaar dreigt dat debat over demografie gebed zonder einde wordt
Kamer en kabinet blijven komende jaren in debat over de demografie. Het gevaar dreigt dat het een gebed zonder einde wordt. Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Eddy van Hijum (NSC) spreekt binnenkort met de Kamer over regulering van uitzendbureaus en andere bedrijven die arbeidskrachten leveren. Dat draait vooral om het aanpakken van misstanden. Aan streefgetallen voor de komst van arbeidsmigranten is het kabinet nog lang niet toe. Binnen de Europese Unie is er vrij verkeer, maar Van Hijum denkt dat meer grip op arbeidskrachten van buiten de Unie mogelijk is. Hij bestudeert ook hoe Nederland minder afhankelijk kan worden van arbeidsmigranten, waarbij hij de hulp inroept van de Sociaal-Economische Raad.
In zijn ogen draait het bij demografie niet alleen om migratie en de gevolgen voor voorzieningen en ruimtelijke ontwikkeling, maar ook over scheidslijnen in de samenleving: sociaal-culturele verschillen, verschillen in opleiding en gezondheid, en daarnaast verschillen tussen regio’s, stad en platteland. Die verschillen vragen om beleid, maar welk? Het verschil in gezondheid tussen inwoners van welvarende en die van minder welvarende wijken is in Den Haag al decennia bekend, maar nog geen regering wist dat verschil ook maar enigszins te verkleinen.
Van Hijum waarschuwde weinig invloed te hebben op de geboortegroei die de vergrijzing zou kunnen compenseren. Volgens hem kan de overheid slechts faciliteren dat mensen niet worden belemmerd bij gezinsuitbreiding, bijvoorbeeld via financiële randvoorwaarden, goede kinderopvang en andere mogelijkheden om arbeid en zorg te combineren.
Keijzer wil meer bouwen op boerenerven en in achtertuinen
Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Mona Keijzer (BBB) zoekt naar mogelijkheden om de ‘woningnood’ te bestrijden. Ze wil jaarlijks 100.000 huizen bouwen, zoals ook haar voorganger Hugo de Jonge wilde. Dat werd afgelopen twee jaar niet gehaald: het waren er 90.000. Keijzer verwacht de komende twee jaar nog een dipje. Daarna stijgen de aantallen volgens haar. Ze wil het mogelijk maken om bijvoorbeeld op boerenerven en in achtertuinen onder voorwaarden huizen toe te voegen. De minister denkt niet alleen aan huisvesting met mantelzorg, maar ook aan onderkomens voor kinderen die nu nog thuis ‘op zolder’ wonen.
Conclusie: de politiek wil de demografische groei in toom houden en faciliteren, maar om dat te bereiken is nog veel creativiteit nodig.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
