Tieners zijn vergroeid met hun smartphones. Welke rol spelen de apparaatjes in hun ontwikkeling? Wat doen zij allemaal op de telefoon?
Kinderen zijn gemiddeld dertien jaar als zij een smartphone mogen. Daarna kunnen ze niet meer zonder. Het telefoontje – wie belt er nog mee? – wordt niet alleen gebruikt om te youtuben en te gamen, de wereld achter het schermpje is bovenal een ontmoetingsplaats. Tieners puberen in een digitaal ‘parallel universum’.
Ouders met zorgen over de tijd die hun kroost verkwist aan de smartphone, doen er goed aan eerst naar zichzelf te kijken. De vaders en moeders zitten vaak ook vastgeklonken aan hun mobieltjes. Ter geruststelling: zelden is het socialemediagebruik van de tieners problematisch. Van verslaving of het verwaarlozen van andere hobby’s is meestal geen sprake. Sterker nog, de smartphone doet de ontwikkeling van tieners vaak juist goed.
In essentie is het gedrag van de jeugd niet anders dan jaren geleden
In de basis is het gedrag van de jeugd van tegenwoordig niet anders dan dat van hun ouders in hun tienerjaren. Net als tien, dertig en honderd jaar geleden is de puberteit de tijd dat je zelfvertrouwen kweekt en een identiteit ontwikkelt. Nu gebeurt dat online.
De smartphone doet de ontwikkeling van tieners vaak juist goed
Via Instagram, WhatsApp en Snapchat kun je redelijk veilig sleutelen aan een imago. En de drempel om online informatie te zoeken over sociale normen, over liefde en seksualiteit is lager dan in de echte wereld. Ja, er wordt ook flink geflirt in het parallelle universum, zoals dat vroeger gebeurde op de dansvloer van de discotheek.
De sociaal behendige puber plempt niet lukraak foto’s op internet, maar selecteert zorgvuldig materiaal dat zo veel mogelijk positieve reacties oogst bij het ‘publiek’. Via WhatsApp worden de beste vrienden aangespoord om eerste comments en tags te plaatsen. Aan de hand van het aantal volgers en reacties meten de tieners hun populariteit en positie af in de groep. Opgroeien in 2018 is veel personal branding.
Online influencers
Welke muziek, welke Netflix-series zijn cool? Wat zijn de laatste make-up- en modetrends? Vroeger moesten tieners voor tips te rade gaan bij dj’s, ze keken MTV en TMF of lazen Muziek Expres, Fancy en Break Out!
Tieners van nu laten zich inspireren door invloedrijke personen op sociale media. Deze influencers zijn wereld- beroemde sterren zoals de Amerikaanse actrice en modeontwerper Selena Gomez, landgenote zangeres Ariana Grande en de Portugese voetballer Cristiano Ronaldo. Zij hebben ieder rond de 140 miljoen volgers op Instagram. Populaire Nederlandse influencers zijn rapper Lil’ Kleine (Jorik Scholten), vlogger Famke Louise Meijer, modeblogger Anna Nooshin, YouTuber Kalvijn (Kelvin Boerma) en ‘fashionista’ Ruba Zai.
Bedrijven zetten influencers in om tieners hun sneakers, games of ijsjes te laten kopen. Jongeren dromen ervan zelf influencer te worden, zodat zij ook tegen betaling leuke dingen kunnen beleven of mooie kleren mogen dragen. Marketeers spelen daarop in en benaderen de populairste jongens en meisjes van het digitale schoolplein om hun merk te promoten.
Mode
In 1997 identificeerde Elsevier Weekblad nog een dozijn subculturen. Aan de kleedstijl zag je meteen of iemand gabber, skater, kakker of superboer was. Nu sleutelen tieners aan hun identiteit door zich via sociale media te verbinden met vrienden, influencers en artiesten. Door interesses te combineren, ontstaan allerlei nieuwe stijlen. Daarentegen vallen tieners in het leven buiten internet juist liever niet te veel op – uitzonderingen daargelaten. Streetwear is de norm, kleren die oorspronkelijk door skaters werden gedragen. Populaire merken zijn Supreme, Palace en zelfs het verhipte buitensportmerk The North Face.
Populaire video’s
Tieners kijken het liefst muziekvideo’s op YouTube. De Zuid-Koreaanse boyband BTS werd in Nederland via YouTube bekend en speelde voor een uitverkocht Ziggo Dome waar de fans de liedjes uit volle borst in het Koreaans meezongen. De helft van de tieners kijkt vlogs (videodagboeken). Enzo Knol (25) is de eerste Nederlandse vlogger met meer dan twee miljoen volgers. Tieners kijken ook video’s waarin anderen gamen.
Gamen op telefoon
Van de jongens gamet 42,5 procent elke dag en van de meisjes 11,2 procent (bijna) elke dag. Dat doen ze vooral op spelcomputers, maar ook op hun telefoon. Populair zijn vechtspelletjes als Fortnite en Clash of Clans, puzzelspel Helix Jump, bouwspel Minecraft en TikTok, waarmee je zelf videoclips maakt en deelt.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Afspraken met ouders
In 83 procent van de gezinnen hebben ouders met hun kinderen afspraken gemaakt over het gebruik van de smartphone. In 57 procent van de gezinnen is de telefoon verboden tijdens het eten. Andere regels zijn: geen smartphone op de fiets (44 procent) of in de slaapkamer (25 procent).
Snap en Insta
Het populairste sociale medium onder tieners is WhatsApp, 88 procent gebruikt de app dagelijks. Jongeren zijn ook veel te vinden op Snapchat, Instagram en YouTube. Facebook is langzamerhand overgelaten aan de oudere generatie. En Twitter doet er helemaal niet meer toe onder tieners.
Problemen door sociale media
Bij tieners is pas sprake van problematisch gebruik van sociale media als ze aan een optelsom van criteria voldoen, zoals verslavingsverschijnselen, sociale problemen en minder interesse in andere hobby’s. Van de meisjes voldoet 8,6 procent aan die criteria en van de jongens 6,3 procent.
Bronnen: Ruigrok NetPanel, Newcom.nl, Trimbos-instituut/Sociaal en Cultureel Planbureau/Universiteit Utrecht (HBSC 2017)