Het aftreden van VVD-minister van Defensie Jeanine Hennis lijkt onvermijdelijk. In theorie kan ze in het Tweede Kamerdebat vanmiddag nog een konijn uit de hoge hoed toveren. Maar de kans op een doorslaggevend argument om toch aan te blijven, is nihil, schrijft Eric Vrijsen.
Lees bijlage B van het rapport ‘Mortierongeval Mali’ door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). Daarin staat de reactie van defensieminister Hennis op een voorlopige versie van het rapport. Al met al is het een magere poging om de treurige gang zaken tijdens een buitenlandse missie – twee doden, één zwaargewonde – met wat tekstwijzigingen weg te poetsen.
Onder militairen is Hennis niettemin behoorlijk populair. Aanvankelijk zagen ze weinig in haar, omdat VVD-leider Mark Rutte haar als een vliegende keep naar Defensie stuurde. Ze had nooit veel met dit onderwerp te maken gehad. Maar na een jaar drukte ze de aanschaf van het gevechtstoestel Joint Strike Fighter (JSF) door en had ze zich behoorlijk ingewerkt. Op de kazernes hoor je nu: ‘Verreweg de meest menselijke en oprecht betrokken minister die we in tijden hebben gehad.’
Kom daar nog maar eens om in de VVD.
Asscher trok het tapijt onder Hennis vandaan
Treedt Hennis vandaag inderdaad af, dan is het voor Rutte knap lastig om een tijdelijke minister aan te wijzen tot over pakweg drie weken een nieuwe ministersploeg aantreedt. De verhoudingen in het demissionaire kabinet-Rutte II zijn verziekt. Zeker nadat PvdA-vicepremier Lodewijk Asscher vrijdag het tapijt onder Hennis vandaan had getrokken, gunt de VVD aan dit bittere slot van de samenwerking geen extra territoir aan de PvdA.
Normaal zou minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) of minister Lilianne Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) Defensie er nog even bij kunnen doen, maar die zijn van de verkeerde partij. Voor Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) geldt hetzelfde.
Haastig mortiergranaten aangeschaft
In de eigen VVD-gelederen is Henk Kamp capabel gebleken op Defensie. Maar naast Economische Zaken heeft hij ook al de taken van de weggepromoveerde landbouwstaatssecretaris Martijn van Dam (PvdA) op zijn bord. Bovendien werden juist in Kamps periode op Defensie – eind 2006 – op onverantwoord haastige wijze de mortiergranaten aangeschaft waarvan is gebleken dat ze niet deugen. Dat kun je moeilijk belonen door hem terug te plaatsen.
Melanie Schultz (Infrastructuur & Milieu) of Edith Schippers (Volksgezondheid)? Kan, maar op enige militaire deskundigheid heeft niemand ze kunnen betrappen. En met honderden militairen in Mali, Irak en andere brandhaarden, kun je juist op dit departement niet de indruk wekken dat een minister een paar weken corvee opknapt. Stef Blok kan ook moeilijk worden benoemd als minister voor drie weken, want hij wisselde nog maar kort geleden van Wonen naar Veiligheid en Justitie.
Flits-minister op het plein
Opvallend was dat vrijdag – na een crisisachtige vergadering van Hennis en Asscher op het ministerie van Algemene Zaken – staatssecretaris Klaas Dijkhoff in de directe entourage van Hennis verkeerde. Het is eerder voorgekomen dat een staatssecretaris in de slotfase van een demissionair kabinet tot minister wordt benoemd – PvdA’er Aad Kosto in 1994 – maar dat was op het eigen ministerie van Justitie.
Dijkhoff moet Defensie aankunnen, al is het lastig om koning Willem-Alexander te vragen om een nieuwe defensieminister te beëdigen voor een zittingstermijn van, och arm, een paar weken. Dus kan het ook zijn dat het VVD-uitzendbureau doorzoekt en dat Dijkhoff vrijdag in Den Haag alvast oefende voor een nieuwe rol als VVD-fractieleider, en heus niet klaarstond als flits-minister op het Plein.
Afshin Ellian: ‘Met het vertrek van Hennis zijn de problemen nog niet voorbij’