FVD-leider Thierry Baudet maakt de mensen van zijn achterban wijs dat zij vier keer op Forum voor Democratie kunnen stemmen, als ze naast hun eigen stempas ook drie volmachten weten te bemachtigen. Dat is het ronselen van stemmen en daarmee handelt Baudet in strijd met de Kieswet, concludeert criminoloog Bart Collard in een artikel voor EW Podium.
Bart Collard (1988) heeft een master Opsporingscriminologie afgerond. Momenteel volgt hij een master Contraterrorisme in Israël. Tevens werkt hij aan een proefschrift over islamitisch terrorisme aan de Universiteit Leiden.
Dit is een artikel van EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week meerdere artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring willen bijdragen aan het publieke debat.
Thierry Baudet spreekt sinds 21 februari tot zijn (potentiële) kiezers via ‘Het Forum’. In livestreams op YouTube behandelt de partijleider van Forum voor Democratie (FVD) steeds in een half uur enkele actuele onderwerpen. De uitzending van 25 februari verdween al na twee dagen van internet, ‘om verwarring te voorkomen’. Wat werd daarin gezegd?
Het zou kunnen gaan om het onderstaande fragment dat ik aantrof op Twitter, waarin Baudet dezelfde kleren lijkt te dragen als in de uitzending van 25 februari. In dit fragment vertelt Baudet over de proceswijziging bij de aanstaande verkiezingen, die regelt dat één persoon nu niet twee, maar drie volmachtstemmen mag uitbrengen:
Ik wil daar ook de komende weken aandacht aan besteden. (…) Om te kijken of wij alle FvD’ers kunnen oproepen om drie volmachten – het maximum aan volmachten – te regelen. Om in hun omgeving te kijken, om dat te organiseren. Want als wij alleen al – we hebben bijna 50.000 leden – als al die leden alleen al drie volmachten kunnen regelen, dan hebben we al bijna 200.000 stemmen. En dat is al genoeg voor drie zetels. Dus dan hebben we die drie zetels al, alleen al op basis van onze leden. Dus dat is volgens mij echt een heel belangrijk idee. En ook een heel goed idee.
In de inmiddels verwijderde uitzending bevond zich nog een fragment over het regelen van volmachtstemmen. Baudet geeft antwoord op de vraag wat er gebeurt met niet-uitgebrachte stemmen:
Nou als je niet stemt, dan telt je stem niet mee. En daarom is het zo belangrijk dat mensen die FvD een warm hart toedragen in hun omgeving mensen enthousiasmeren om volmachten aan hen af te geven. Mensen die misschien niet zo politiek betrokken zijn, die willen misschien wel een volmacht geven, en dan kun je dus toch meermaals stemmen. Dus één persoon kan vier keer stemmen eigenlijk, als je maar die volmachten kunt regelen.
Het enthousiasmeren van mensen om op een partij te stemmen, is campagne voeren. Dat geldt ook voor het enthousiasmeren van mensen om anderen te bewegen om op een partij te stemmen. Denk aan de vrijwilligers die een partij bij haar campagne helpen. Echter, enthousiasmeren om volmachten af te geven, is opmerkelijk en schuurt met de wet. Een volmacht is bedoeld voor iemand die niet in staat is om te stemmen. Deze kiezer kan een vertrouweling machtigen om namens hem of haar te stemmen op de partij waarop deze kiezer wil stemmen.
Het initiatief ligt bij de volmachtverlener, niet de gevolmachtigde
Het initiatief voor de volmachtstem ligt dus bij de volmachtverlener en niet bij de gevolmachtigde. Toch roept Baudet zijn achterban op actief volmachtstemmen te regelen, zeg maar gerust: ronselen. Immers, als de kiesgerechtigde ‘niet zo politiek betrokken’ is, dan zegt dat niets over het in staat zijn om te stemmen. Het gaat om diens gebrek aan motivatie om te stemmen.
Baudet stelt zijn achterban voor om deze mensen te benaderen met het verzoek om een volmacht af te geven. Wellicht zal Baudet beweren dat hij slechts kiezers wil helpen; mensen die mogelijk wel zouden willen stemmen, die FVD een warm hart toedragen, maar het stemmen niet de moeite waard vinden. Wellicht omdat ze geen vertrouwen hebben in het kiessysteem, in de kans dat één partij iets kan veranderen, of omdat ze het te veel moeite vinden om te stemmen. Niet-stemmen is overigens het volste recht van iedere Nederlander, de stemplicht is al vijftig jaar geleden afgeschaft.
Meer over dit onderwerp: Organiseren verkiezingen in coronatijd wordt een uitputtingsslag
Zorgwekkender is Baudets uitspraak dat de gevolmachtigde door de volmachten ‘toch meermaals [kan] stemmen’. Vier keer zelfs. Om wiens stem gaat het hier? Ofwel, wie bepaalt de partij waarop gestemd wordt? Uiteraard dient dat de volmachtverlener te zijn, maar daaraan gaat Baudet voorbij. De gevolmachtigde kan viermaal stemmen, zo benadrukt hij. Let op de toevoeging ‘toch’ wanneer hij spreekt over meermaals stemmen. Wettelijk mag je slechts eenmaal zelf stemmen, maar het regelen van volmachtstemmen van ‘mensen die misschien niet zo politiek betrokken zijn’ is voor Baudet een manier om deze beperking te omzeilen.
Stelselmatig kiesgerechtigden benaderen voor volmacht is strafbaar
Artikel Z8 van de Kieswet stelt het stelselmatig benaderen van kiesgerechtigden om hen te bewegen om een getekende volmacht af te geven strafbaar, ‘met hechtenis van ten hoogste een maand’. Zoals Wim Voermans, hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit Leiden, opmerkt, zal het moeilijk worden om dit te bewijzen. Toch vindt Voermans dat het ‘goed zou zijn’ als naar Baudets uitspraken wordt gekeken: ‘Het initiatief tot volmachtstemmen moet altijd komen van de volmachtgever, niet van de (te) volmachtigen partij.’
Lees ook deze blog van Afshin Ellian: Wim Voermans is een verademing in het staatsrecht
Baudets voornemen om de oproep tot ronselen stelselmatig te maken, zoals in het eerste fragment geuit, zal echter door de ontstane ophef zijn afgezwakt. Op zaterdag 27 februari 2021 liet minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren, die moet waken over het democratisch proces, weten de zaak te laten rusten ‘omdat beelden van die uitspraken al zijn verwijderd,’ aldus NU.nl. Korte fragmenten ervan zwerven echter nog steeds rond op websites en sociale media.
Thierry Baudet begeeft zich op glad ijs en is eigenlijk al in een wak geschaatst. Hoezeer een politieke partij het ook oneens mag zijn met de regering of andere oppositiepartijen, de verkiezingsstrijd dient conform de spelregels te verlopen. Mensen bewegen om op een bepaalde partij te stemmen mag. Mensen bewegen om andere mensen daartoe te bewegen, mag ook.
Maar het initiatief nemen in het regelen van volmachten, van extra stemmen voor de gevolmachtigde, is een grove integriteitsschending en zo niet wettelijk dan toch moreel ontoelaatbaar in een democratie. Een oproep daartoe is een antidemocratische uitlating. Baudet zou zich hierop moeten bezinnen, eens te meer gezien zijn partij Forum voor Democratie heet. De schade van zijn oproep is al verricht, maar de plicht van Baudet om hierover publieke verantwoording af te leggen, blijft staan.
Wil jij een reactie geven op dit artikel? Discussieer mee! Stuur een reactie van minimaal 200 woorden naar [email protected]. Inhoudelijke reacties die voldoen aan de algemene fatsoensnormen worden geplaatst onder dit bericht. Zie voorwaarden.