Het is helder dat klimaat naast corona het item van de eeuw is geworden. De angst voor het broeikaseffect raakt de wereld, en zeker Nederland. Maar de opzet en de uitvoering van het Klimaatakkoord zijn tot nog toe niet realistisch en stuiten terecht op vele bezwaren: er zijn cruciale fouten gemaakt bij de keuze voor de instrumenten en de betaalbaarheid gooit roet in het eten, schrijft Thijs Udo.
In het Klimaatakkoord is een CO2-vrije energietransitie voorgesteld die betekent dat er een omschakeling van fossiele brandstoffen (olie, aardgas, steenkolen) naar duurzame energie (zon, wind en aardwarmte) moet worden gemaakt. Informateur Tjeenk Willink pleit ervoor om nu te beginnen aan de inhoud van een regeerakkoord op hoofdlijnen, daarna pas met de ‘poppetjes’.
Deze bijdrage is ingezonden door Thijs Udo (1954), bestuursrechtjurist, ondernemer, oud-Tweede Kamerlid voor de VVD, voormalig Provinciale Statenlid Zuid-Holland, oud-wethouder gemeente Katwijk, annex regiobestuurder Holland Rijnland.
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van EW.
Dus spannend is dit zeker. Worden er knopen doorgehakt of is het in een veel later stadium de Tweede Kamer die dit zelf mag doen? De informateur zal de fractieleiders een spiegel voorhouden waarbij een oplossing van de dilemma’s wordt gevraagd. Hoog tijd voor een realistisch klimaat- en milieubeleid.
Kabinet was te onnadenkend
Nu al is duidelijk dat het huidige kabinet veel te onnadenkend is geweest over de instrumenten om de doelstelling te halen van ten minste 55 procent terugdringing van de uitstoot van broeikasgassen in 2030 in Nederland ten opzichte van 1990. De continue ophoging van de doelstelling duidt op de nodige overmoed, als je weet dat de bestaande doelen bij lange na niet worden gehaald.
De energietransitie, waarbij wordt ingezet op 70 procent van alle elektriciteit uit hernieuwbare bronnen zoals windmolens en zonnepanelen, roept grote vragen op. Het aandeel hernieuwbare energie in 2020 is 26 procent.
De wens van de burger
De Nederlandse burger zit niet te wachten op horizonvervuilende installaties die veel lawaai maken. Bij de bestaande huizen weet de burger niet wat bijvoorbeeld de kosten zijn van de omschakeling van gas naar warmtepompen. Er zijn al vele voorbeelden waarbij de transformatie naar aardgasvrij in wijken en steden op groot verzet stuit. Maar ook zonneweides zijn bij omwonenden weinig populair.
Het kabinet zegt zelf dat participatie en draagvlak essentieel zijn bij de transitie en daarmee voor de uitvoerbaarheid. Wat wordt nu daadwerkelijk het democratiseringsproces, de inspraak van onderop bij de lokale bevolking? Hier hebben we nog weinig tot niets van gezien.
Reële inspraak zal nu gestalte moeten krijgen, juist ook lokaal en regionaal. Gemeenten en provincies hebben immers de voortrekkersrol in de ruimtelijke ordening van ons land.
Gas, kernenergie, waterstof en hernieuwbare energie
Nu overduidelijk geworden is dat de doelstelling van duurzame energieopwekking in 2030 bij lange na niet gaat worden gehaald, is een draai onvermijdelijk.
De politieke partijen die aan het kabinet gaan deelnemen, zullen ook de keuze moeten maken tussen wel of geen kernenergie in Nederland, en terugkomen op de doelstelling ‘van het gas af’. Kernenergie heeft vele voordelen en is het meest effectief om in 2050 CO2-neutraal te kunnen gaan worden. Wat betreft aardgas: nergens ter wereld gaat er een land van het gas af en in Duitsland bijvoorbeeld krijg je subsidie wanneer op gas wordt overgegaan. Logisch, want gas is een relatief schone energiebron en ruim voorhanden over de gehele wereld.
Hiernaast is het van belang dat innovaties zoals waterstof een goede kans krijgen. Deze bron zit nog in een absolute beginfase, maar is wel veelbelovend.
Een keuze van enen ligt voor de hand: één à twee nieuwe kerncentrales, niet van het gas af en verder in de tiende versnelling door met waterstof. Zonnepanelen op daken blijft voor de hand liggen bij hernieuwbare energie. En windmolens kun je nog verder op zee ontwikkelen, maar niet meer op het land. Dat is belachelijk en buitengewoon schadelijk voor mens en dier.
Biomassa
De bouw van biomassacentrales leidt tot ontbossing over de hele wereld. En dit is ook onderdeel van het Klimaatakkoord. In plaats van aardgas worden scheepsladingen vol hout verbrand, met miljardensubsidies om dit te stimuleren. Een gedegen heroverweging is hierbij uiteraard op haar plaats. Eigenlijk moet het natuurlijk gewoon stoppen, maar ja, dan worden de klimaatdoelstellingen niet gehaald. Wanneer wordt de Tweede Kamer wakker? Het tropisch regenwoud blijft zo het kind van de rekening. Per minuut verdwijnt zo’n 40 hectare bos op onze aarde. Snapt U het nog?
Stikstof
Wij weten dat ook het stikstofprobleem totaal niet is opgelost. Hierbij gaat het voor een groot deel om de landbouw en een eventuele terugdringing van de veestapel. De partijen D66 aan de ene kant en VVD, CDA aan de andere kant staan tegenover elkaar. Dat betekent bepaald een voetangel en klem voor de komende periode. En hoe snel gaat het met de natuurbescherming die de Raad van State heeft geëist? Is de wet- en regelgeving voldoende ?
Eén ding is zeker: Nederland moet van het slot af, want de schreeuw om omvangrijke huizenbouw, infrastructuur, waterwegbouw en innovatief vernieuwend bedrijfsleven is luid. Snelheid is geboden, want anders gebeurt er jaren niks en blijven wij in een economische lockdown.
Vette kans dat Tjeenk Willink dit wil voorkomen. Maar nu de Tweede Kamer zelf: wanneer komt de omslag naar een realistisch en effectief klimaat- en milieubeleid?