‘Deze energiecrisis legt een aantal zwakheden in de energiemarkt bloot die we snel moeten aanpakken,’ schrijft Tweede Kamerlid Henri Bontenbal (CDA) in een ingezonden opinie.
De energiecrisis in Europa eist steeds zichtbaarder haar tol. Torenhoge energieprijzen zorgen ervoor dat huishoudens hun energierekening fors zien stijgen. We gaan een zware winter tegemoet. Dit is de prijs die we betalen om Poetin tot staan te brengen.
Drs. Henri Bontenbal (1982) is energiestrateeg en Tweede Kamerlid voor het CDA.
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van EW.
Geen vaste contracten
Voor huishoudens die door de hoge energieprijzen in de financiële problemen komen, moet het kabinet op zoek naar maatregelen die de pijn verzachten. Maar deze energiecrisis legt ook een aantal zwakheden in de energiemarkt bloot die we snel moeten aanpakken.
Op dit moment bieden energieleveranciers in Nederland geen vaste energiecontracten meer aan, maar alleen contracten voor onbepaalde tijd met (hoge) variabele tarieven. Daarmee worden alle risico’s van prijsveranderingen bij de klant gelegd. Terwijl veel huishoudens nog steeds een jaarcontract zouden willen afsluiten. Aan het eind van dit jaar zal naar verwachting meer dan 90 procent van de huishoudens op variabele tarieven zijn overgezet.
Te lage opzegvergoeding
In Duitsland is het juist omgekeerd: daar bieden de grote energieleveranciers geen variabele tarieven meer aan, maar alleen jaarcontracten. De reden dat leveranciers in Nederland geen jaarcontracten meer aanbieden, is dat klanten bij ons heel makkelijk kunnen overstappen met lage opzegvergoedingen die niet meer passen bij de huidige hoge energieprijzen. De klant profiteert daar uiteindelijk niet van, maar wordt opgezadeld met variabele tarieven waarin forse risicopremies zijn verwerkt. Maar daar kunnen we wat aan doen.
Lees ook het interview met Pieter Omtzigt over de energieleveranciers: ‘Ik wil een nieuwe strategie voor energielevering’De Autoriteit Consument & Markt (ACM) moet het op zeer korte termijn mogelijk maken dat energieleveranciers weer jaarcontracten kunnen gaan aanbieden. Dat kan door de mogelijkheid om tussentijds over te stappen te beperken en/of de opzegvergoeding in lijn te brengen met de kosten die een overstap van de klant voor een energieleverancier met zich brengt. Het klinkt paradoxaal, maar hierdoor kunnen we de energierekening voor huishoudens omlaag brengen. De ACM zou deze jaarcontracten niet alleen mogelijk moeten maken, maar de leveranciers ook moeten verplichten er een aan te bieden.
Onnodig hoge waarborgsommen
Het kan daarbij ook helpen als de overheid een oplossing verzint voor het probleem van de sterk opgelopen waarborgsommen (‘margin calls’) die energieleveranciers met de huidige hoge energieprijzen moeten aanhouden om te kunnen blijven handelen op de energiemarkt, waardoor langetermijncontracten niet meer worden afgesloten. Ook dat drijft de energieprijzen op. Hier kan de overheid wellicht samen met banken garant staan.
Lees ook dit commentaar van Jeroen van Wensen: Consument dupe van gebrekkige wetgeving rond energiecontract
Sowieso moet het toezicht op de huidige energiemarkt door de ACM veel steviger. Sommige energieleveranciers bieden nu geen modelcontracten meer aan. Dat is niet toegestaan en energieleveranciers zijn daarvoor al vaker op de vingers getikt. Ook is het onduidelijk of de tarieven die in deze modelcontracten worden aangeboden, nog wel marktconform zijn. Voorschotbedragen worden fors verhoogd en dat is begrijpelijk, maar er zijn ook signalen dat sommige energieleveranciers deze onnodig hoog maken om hun eigen financiële positie te versterken. Teruglevertarieven voor zonnestroom worden tijdens de contractduur eenzijdig door energieleveranciers aangepast. Sommige leveranciers zijn van de een op andere dag zonnestroom per maand gaan salderen.
ACM moet meer inzicht krijgen in financiële positie leverancier
In deze energiecrisis is een stevig toezicht door de ACM nodig. Daarom zouden alle energieleveranciers ten minste elke maand de ACM inzicht moeten gaan geven in hun financiële positie – is er voldoende geld in kas? – en ook inzicht in de leveranciers van gas en elektriciteit waarmee zij zaken doen. Op die manier wordt duidelijk welke energieleverancier op dit moment kwetsbaar zijn. De overheid zou daarnaast samen met de ACM en energiebedrijven een dashboard moeten ontwikkelen dat inzicht geeft in de stijging van de energierekening van verschillende type huishoudens en de betalingsproblemen die ontstaan. Op die manier kunnen we de ontwikkelingen op de energiemarkt goed volgen en sneller ingrijpen als dat nodig is.