De rechtsstaat dreigt een modieus begrip te worden. Wie de politieke tegenstander volledig buiten de normaliteit wil plaatsen, zal de tegenstander als vijand van de rechtsstaat moeten neerzetten.
De rechtsstaat is echter een kernwaarde van onze samenleving. Een illegale handeling door een overheidslichaam of orgaan is een van die wezenlijke zaken waardoor de rechtsstaat ernstig kan worden aangetast.
Hysterie over Fitna
De Volkskrant deed een omvangrijk en uitvoerig onderzoek naar een aantal vraagstukken rond Kamerlid Geert Wilders. Journalisten Tom Kreling en Huib Modderkolk spraken daarvoor met 37 personen. Kortom een degelijk journalistiek werk.
Een deel van het onderzoek beschrijft de totstandkoming van Fitna. Het is een filmpje van vijftien minuten, dat in oktober 2007 door Wilders werd aangekondigd. Men vreesde dat Wilders in die film de Koran zou verbranden of verscheuren. Het kabinet Balkenende-IV (een coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie) was destijds aan de macht.
Het kabinet waarschuwde letterlijk de hele wereld over de komst van het filmpje van Geert Wilders. Wilders was niet bereid om te vertellen wat hij precies in zijn film wilde tonen. Dag in dag uit kwamen de gezagdragers met angstaanjagende uitspraken in de media. Ze spraken continu over een film die nog niemand had gezien. Ik bekritiseerde dit beleid van het kabinet. Ik vond het gevaarlijk voor de nationale veiligheid.
Megafoonpolitiek van Balkenende
Wilders deed uiteindelijk niks met de Koran in zijn film. Ook gebeurde na de verschijning van de film niks bijzonders in de wereld. Dat was de aanleiding voor een Kamerdebat.
In het debat verweet de oppositie onder leiding van Mark Rutte (destijds de fractievoorzitter van de VVD) de regering van het amateurisme en het overdrijven van de ernst van mogelijke gebeurtenissen. Dat Kamerdebat vatte ik destijds samen: het kabinet, en in het bijzonder CDA-premier Jan Peter Balkenende, werd verweten megafoonpolitiek te hebben bedreven. Eenvoudig gezegd: Balkenende zou door zijn paniekerige uitspraken de jihadisten wereldwijd hebben gewaarschuwd voor een film die hij niet had gezien.
Wie sprak de waarheid?
Om dit te weerleggen, bedacht Balkenende een interessante tactiek. Het kabinet beweerde dat Kamerlid Geert Wilders in zijn eerste contacten met de NCTV en de twee ministers (van Binnenlandse zaken en Justitie) zijn plan van aanpak zou hebben prijsgegeven. Wilders zou hebben gezegd dat hij aan het eind van zijn film de Koran wilde verscheuren en verbranden.
Wilders ontkende dat en beschuldigde het voltallige kabinet van het verspreiden van leugens. Sindsdien is de vraag: wie heeft de waarheid gesproken? Dat was de voorgeschiedenis.
Mol van de Deense geheime dienst
De Volkskrant schrijft nu dat Wilders de mogelijkheid had onderzocht om zijn film via de publieke omroep van Denemarken uit te zenden. Daarvoor wilden ze dat het filmpje in een besloten bijeenkomst aan hen zou worden getoond. Op 18 maart 2008 ging Wilders naar Kopenhagen om zijn film op basis van vertrouwelijke afspraken aan een kleine groep te tonen.
De Volkskrant constateert: ‘De NCTV wist dat hij naar Denemarken zou gaan. Hij levert immers elke veertien dagen zijn agenda bij hen in. Ze wisten ook dat hij naar de Deense publieke omroep ging. En ze vermoeden dat hij daar Fitna gaat laten zien. (…) De Deense geheime dienst (PET) heeft in 2008 in een undercoveroperatie de inhoud van de film Fitna van Geert Wilders achterhaald. Dit gebeurde na een bezoek van de Nederlandse terrorismecoördinator aan Denemarken. (…) Wilders gaf inderdaad een voorvertoning en de Deense geheime dienst wist een medewerker van de publieke omroep over te halen als mol te fungeren. Deze persoon moest achterhalen of in de omstreden film een Koran verbrand zou worden en is na afloop gedebriefd door de PET.’
Dit gaat mijn voorstelling te boven!
NCTV is geen inlichtingendienst
De NCTV (voorheen NCTB) is geen inlichtingen- en veiligheidsdienst. Volgens het Koninklijk besluit (juni 2005) heeft de NCTV tot taak om een helder en eenduidig beleid inzake de terrorismebestrijding te ontwikkelen. En het regisseren van de samenwerking tussen de verschillende partijen, het ontwikkelen van het strategisch antiterrorismebeleid, coördinatie en communicatie behoren tot de kerntaken van de NCTV.
Hoe dan ook is de NCTV geen inlichtingen- en veiligheidsdienst. De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten is op de NCTV niet van toepassing. Alleen de AIVD en MIVD vallen daaronder. Daarom beschikken ze over bijzondere bevoegdheden met de daarbij behorende controlemogelijkheden.
Dus is er illegaal gehandeld
De NCTV kan niet aan andere landen vragen om de bevoegdheden die zij zelf niet hebben, aan te wenden. Ze zijn dus niet uitgerust met deze bevoegdheden en ze zijn ook daarvoor niet competent. Als de NCTV aan Deense inlichtingendiensten gevraagd heeft om een undercoveroperatie uit te voeren, dan heeft de NCTV illegaal gehandeld. Deze illegale handeling is volledig in strijd met de wet en de beginselen van de rechtsstaat.
Het is nu aan de Tweede Kamer om de feiten te gaan vaststellen. Het zou mij verbazen als de Kamer hierover geen debat wil voeren. Het lijkt verdacht veel op de IRT-affaire uit de jaren negentig waarbij men de buitenwettelijke methoden toepaste bij het bestrijden van de georganiseerde misdaad.
In dit debat moet het niet gaan om Geert Wilders. Want als de bevindingen van De Volkskrant kloppen, dan heeft de NCTV illegaal gehandeld. Dat en niets anders staat op het spel.
De rechtsstaat impliceert hier dat niemand, en vooral bij het toepassen van inlichtingen- en opsporingsmethoden, buiten zijn of haar wettelijke bevoegdheden mag treden.