Talige misverstanden kunnen een bron zijn van ernstige of grappige situaties. In de taal worden allerlei nuances aangebracht. We leren als kind deze nuances zonder precies te weten wat ze inhouden. Als kind ben ik in het Midden-Oosten opgevoed met het strenge onderscheid tussen man en vrouw, in de menselijke en dierlijke wereld. Het is in werkelijkheid echter niet zomaar vast te stellen of een dier vrouwelijk dan wel mannelijk is.
Mannelijkheid is niet in de eerste plaats een materiële biologische kwalificatie. Het is vooral een talige kwestie. Via de taal leren we alles, daarna leren we langzamerhand wat de exacte betekenis en inhoud van woorden zijn of zou kunnen zijn. Voor mij en waarschijnlijk voor vele andere kinderen in de wereld had mannelijkheid niet een seksuele of zelfs biologische connotatie. Aan mannelijkheid kende men een culturele en sociale betekenis toe. Dat leerde ik als kind. Op basis van dit referentiekader dacht ik dat geiten de mannen (de echtgenoten) van schapen zijn.
U kunt het heel erg dom vinden, maar het is wel goed te verklaren. Een geit heeft een baardje, of iets dat daarop lijkt, hij loopt nogal stoer, – hij is stoer – hij kijkt ernstig en slim – alsof hij continu aan het berekenen is – en ten slotte kan hij agressief zijn. Een schaap mist al deze eigenschappen. Zelfs heb ik een keer slaande ruzie gehad met een geit: ik verloor, hij won. Daarbij liep ik een hersenschudding op. Sindsdien bleef ik op gepaste afstand van geiten.
Pas veel later, in Nederland, ontdekte ik dat de geiten niet de mannelijke soort van schapen zijn: een schaap wordt dus niet verliefd op een geit! Dat was nogal schokkend: mijn kinderfantasie van een gelukkig gezin van geiten en schapen, dat door de ridderlijke heldhaftigheid van geiten wordt beschermd, viel als een kaartenhuis uit elkaar. Ik vroeg me af hoeveel andere sociaal-culturele misverstanden er in mijn hoofd zijn. Zie wat de taal in een sociaal-culturele context kan aanrichten!
Niet onschuldig
Gerry van der List: Genderneutrale taal, waarom niet eigenlijk? 
De woorden man en vrouw zijn dus niet echt onschuldig. Ze zijn niet te begrijpen zonder hun specifieke sociaal-culturele context. Een vrouw in Saudi-Arabië of Somalië stelt in tegenstelling tot vrouwen in het Westen, een ander fenomeen met andere functies en posities voor.
De hedendaagse betekenis van vrouw in het Westen is gevormd door recente culturele, juridische en wetenschappelijke ontwikkelingen. Het begrip vrouw is dus nooit het product geweest van een beslissing. Anders gezegd heeft nooit iemand besloten dat we begrippen zoals vrouw of man op een bepaalde wijze moeten gebruiken. Mannelijkheid en vrouwelijkheid, de betekenis daarvan zijn het resultaat van een proces. Het gebeurt vanzelf. Het is een onderdeel van de ontwikkeling die later in het recht haar verankering vindt.
Moederland of vaderland?
We leren dat het woord land een onzijdig woord is: het land. Maar soms zeggen we vaderland en soms moederland. Hiervoor bestaat geen logica. Ik heb mezelf aangeleerd dat mensen moederland zeggen wanneer ze hun land als een vrouw of moeder moeten beschermen. Het moederland impliceert kwetsbaarheid, broosheid, beschermwaardigheid en veel emoties. Het vaderland is daarentegen een krijgsheer, de beschermer bij uitstek. Het vaderland treedt op en beschermt het leven van zijn kinderen. Het vaderland symboliseert de homo militaris. Maar ook deze woorden zijn aan ontwikkeling onderhevig.
Bescherming van kinderen is niet een exclusieve taak of het vermogen van een vader. De sociale verzorgingsstaat maakt geen onderscheid tussen vader en moeder. Dit is nu in het Westen gaande door de egalisering van gender. De economische, sociale en zelfs de militaire werkelijkheid worden in toenemende mate genderneutraal.
Genderneutrale toekomst nadert
De robotisering en digitalisering van het oorlogsgeweld zal in de nabije toekomst de heldhaftige mannelijke verhalen tot een sprookje uit het verleden reduceren. Er komt een moment dat oorlogshandelingen volledig worden gemechaniseerd: drones in de lucht en drones op de grond. Deze realiteit ontwikkelt zich nu al stap voor stap. De mensheid ontwikkelt zich naar een genderneutrale toekomst. Maar dat is geen beslissing die in de taal wordt genomen.
De taal is nog steeds niet genderneutraal. Er bestaat nog steeds een onderscheid tussen geit en schaap, tussen vaderland en moederland. Wie vanuit de taal de realiteit wil veranderen, zal geweld moeten gebruiken. De talige ontwikkeling is een expressie van de realiteit van mensen. Na de Franse revolutie bedachten de Fransen nieuwe woorden (namen) voor de maanden en andere zaken. De kunstmatige kalender van de revolutie werd met geweld ingevoerd. De realiteit verzette zich daartegen. Het revolutionaire besluit werd dus ongedaan gemaakt. De gemeente Amsterdam en de directie van de NS willen nu, precies zoals die Franse revolutionairen, een talige beslissing nemen die in de realiteit nog niet is uitgekristalliseerd.
Nog steeds zijn de uitdrukkingen dames en heren, vaderland en moederland, geit en schaap actueel en betekenisvol.
Onze taal is nog steeds geen genderneutrale expressie van de realiteit.