Venezuela kende een zekere democratische traditie. De socialist Hugo Chavez pleegde in 1992 een staatsgreep, maar die mislukte. Vervolgens won Chavez in 1998, 2006 en 2012 de verkiezingen. Hij holde de democratie uit om zijn rode machtskartel te versterken, maar kende zijn grenzen, schrijft Eric Vrijsen.
In 2013 overleed Chavez aan keelkanker. Hij had een van zijn rode kompanen, de voormalige buschauffeur en vakbondsman Nicolás Maduro, aangewezen als opvolger. Chavez koos níet voor de meer radicale ‘chavista’ en destijds mede-couppleger Diosdado Cabello.
Armoede en ondervoeding
Doordat de olieprijs instortte, kon president Maduro niet doorgaan allerlei linkse hobby’s te subsidiëren; Cubaanse artsen en veiligheidsmensen in te huren; politiek te flirten met Iraanse ayatollah’s en de arme bevolking te paaien met voedselsubsidies. Het land gleed af naar armoede en ondervoeding. Straatprotesten werden met steeds bruter geweld neergeslagen.
Sinds deze week heerst er een onversneden dictatuur. Enkele oppositieleiders werden gekidnapt. Zondag werd via gemanipuleerde verkiezingen een Grondwetgevende Vergadering gekozen met uitsluitend ‘chavistas’. Dit nieuwe ‘parlement’ moet de in 2015 gekozen Nationale Assemblee vervangen en een nieuwe Grondwet schrijven.
Pseudo-parlement
Grondwet is een groot woord, want de meeste nieuwe ‘volksvertegenwoordigers’ hebben geen enkele juridische kennis. Feitelijk is hun enige opdracht een tekst op te stellen waarmee Maduro tot in lengte van jaren ongecontroleerd aan de macht kan blijven. Al zijn er ook berichten dat Maduros oude tegenstrever Diosdado Cabello weldra voorzitter wordt van het pseudo-parlement. Cabello zou Maduro feitelijk terzijde schuiven en zich ontpoppen als de sterke man van een nog linkser en bruter bewind.
Milde straf van Amerika
Washington spreekt reeds onomwonden over een ‘dictatuur’ en trof sancties tegen dertien functionarissen uit de directe omgeving van Maduro. Zij mogen de Verenigde Staten niet meer in. Een tamelijk milde strafmaatregel. President Donald Trump had ook een verbod op de invoer van Venezolaanse olie kunnen gelasten. Dan zou hij de Venezolaanse economie pas echt hard treffen, maar dan had hij Maduro waarschijnlijk in de armen van Vladimir Putin (Rusland) en Xi Jinping (China) gedreven.
Kortom, wie politieke strafmaatregelen treft, moet dat niet doen als symbolisch antwoord op de eigen verontwaardiging. Je moet vooraf nadenken over de gevolgen, want als je vooral in je eigen vingers snijdt, lacht de dictator je uit en is het effect contraproductief.
Revanche
In Nederland dringt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma aan op strafmaatregelen tegen het bewind van Maduro. Hij wil dat het kabinet – samen met andere EU-lidstaten – Venezolaanse functionarissen aanpakt via hun eigendommen, bankrekeningen of andere middelen in Nederland en Europa.
Klinkt sympathiek, maar is dit ook verstandig? Tienduizenden Venezolanen ontvluchten hun land. De meesten naar Colombia. Als Maduro en zijn medestanders geprikkeld raken, nemen ze revanche op Nederland. Het is voor hen een koud kunstje om een exodus van bootvluchtelingen op gang te brengen in de richting van Aruba, Bonaire en Curaçao.
Deze eilanden liggen vlak voor de Venezolaanse kust. Officieel zijn de eilanden zelf verantwoordelijk en mogen de vluchtelingen niet als asielzoeker doorreizen naar Schiphol. Maar de praktijk is harder dan de leer. Venezuela hangt boven een afgrond van dictatuur en chaos. Beter dan te pokeren met symbolische sancties, kan Den Haag de Kustwacht en de defensie rond de Antillen versterken.