De vermoedelijke ‘vergismoord’ die afgelopen vrijdagavond in een buurthuis in Amsterdam een 17-jarige scholier het leven kostte, roept de vraag op wat de overheid kan doen om het extreme geweld op straat te voorkomen.
Het beeld van gemaskerde mannen die met zwaar geschut een buurthuis binnenlopen om voor de ogen van kinderen iemand te liquideren, past eerder bij Mexico dan bij Nederland. Hoewel de achtergrond van de schietpartij nog wordt onderzocht, past het brute geweld in een patroon. Vaak jonge drugscriminelen vechten een onderlinge strijd uit waarbij ze lak hebben aan hun omgeving. De afgelopen jaren zijn daarbij alleen al in Amsterdam tientallen dodelijke slachtoffers gevallen. De 17-jarige jongen die door kogels stierf, was niet het beoogde doelwit.
Wat kan Van Aartsen doen?
Het is begrijpelijk dat geschokte wijkbewoners van burgemeester Jozias van Aartsen (VVD) eisen dat hij optreedt. Maar wat kan hij doen? De problemen spelen al langer en zijn niet zo maar op te lossen.
Onderzoek wijst uit: drugsoorlog kost steeds meer levens in Nederland 
Natuurlijk zal er de eerste tijd meer politie in de wijk zijn, maar dan verplaatst het geweld zich naar andere buurten. Ook meer camerabewaking is deels een schijnoplossing. Huurmoordenaars vermommen zich en slaan razendsnel toe.
Misdaad heeft zich diep ingevreten in stadswijken. Voor een paar honderd euro brengen jongeren op de scooter drugs rond of leveren op verzoek een tas af waar wapens in blijken te zitten. Schatrijke criminelen fungeren als rolmodel: zo’n dikke auto willen die jongeren ook.
De aanpak van ondermijning – misdaad dichtbij – staat hoog op de agenda van het nieuwe kabinet. Er is een fonds van 100 miljoen euro beschikbaar voor maatregelen en begin februari gaat een veelomvattende ondermijningswet naar de Tweede Kamer. Die stelt onder meer gemeenten in staat sneller op te treden tegen criminelen. Nu duren juridische procedures vaak eindeloos.
Grote drugsbazen blijven buiten schot
De recherche slaagt er intussen onvoldoende in de opdrachtgevers van liquidaties op te pakken. De grote bazen blijven buiten schot en verdienen grof met drugsproductie en -handel. Steeds meer deskundigen erkennen dat Nederland is uitgegroeid tot een narcostaat met bijbehorend geweld. Vorig jaar werden 36 drugsmoorden gepleegd, een onrustbarende ontwikkeling.
Terecht maken burgers zich zorgen over hun veiligheid en kijken naar de overheid. Het zal een lange adem vergen om het tij te keren, als het al lukt. Maar de overheid kan dat zeker niet alleen: het is een probleem van de hele samenleving dat al begint bij de opvoeding.