Afgelopen week werd de wereld verrast door het ‘terugtreden’ van de president-commissaris van ABN Amro, Olga Zoutendijk. Haar positie was onhoudbaar geworden nadat het FD met een prachtig staaltje onderzoeksjournalistiek was gekomen, waaruit bleek dat de hoogste toezichthouder van de roemruchte bank zich niet alleen onmogelijk had gemaakt, maar in feite ook onmogelijk is.
Alleen haar eigen mening telt, haar eigen gelijk is onaantastbaar, ze is botter dan bot, denkt alles beter te weten, schoffeert aan de lopende band – het veelgevraagde begrip ‘empathie’ komt niet eens aan de orde. Ze kweekte een angstcultuur en hield haar diepe minachting voor Gerrit Zalm, de echte hoogste baas en ooit recordhouder Minister van Financiën (12 jaar) niet verborgen.
ABN Amro veranderde in een klerezooi
Door haar stijl van leidinggeven, is het bij de ooit vermaarde bank een klerezooi, waar binnen twee jaar vrijwel de hele Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen is vernieuwd en heel wat hoge functionarissen de deur is gewezen. Doorstroming is meestal goed, maar als er niemand overblijft, is er ook geen collectief geheugen meer.
Het heeft er alles van dat Olga Zoutendijk de miskoop van de eeuw mag worden genoemd. Nooit zelf in een Raad van Bestuur gezeten, ooit een afgebroken carrière bij ABN Amro, haar betrekkelijke carrière gemaakt in verre landen (Singapore, Australië), destijds aanbevolen op grond van horen zeggen. Alle fouten die je maar kunt maken zijn gemaakt: een vrouw, hoera!, dus onwillekeurig minder kritisch naar haar daden en eigenschappen kijken. Wat je van ver haalt is altijd beter en als een vroegere topman haar aanbeveelt, zit het wel goed.
Zoutendijk was Nederland ontgroeid
Geen moment had ze zich gerealiseerd, dat ze Nederland ontgroeid was en daar ook geen netwerk meer had. Ze werd aangetrokken als commissaris, maar zonder dat iemand er erg in had, was ze ineens de president-commissaris. En helaas kwam ze uit een Angelsaksische bedrijfscultuur, waar deze functionaris de hoogste baas van een bedrijf is en niet de hoogste toezichthouder. Heel wat mensen hebben heel wat boter op hun hoofd vanwege deze kortzichtige benoeming.
Dit alles speelde zich af bij de bank die weliswaar niet meer de iconische betekenis heeft van vroeger, maar nog steeds een spin in het web is van het Nederlandse en Europese bedrijfsleven. Bovendien heeft ABN Amro een beurswaarde van bijna 24 miljard euro en heeft de Staat (dat zijn u en ik dus) nog een aandeel van 56 procent, met een waarde van ruim 13 miljard euro. Daar kun je heel wat extra onderwijzers en verpleegkundigen voor aantrekken!
Werpt de schoktherapie zijn vruchten af?
Als je die prachtige reconstructie in het FD leest en ook analyses in andere kranten, dringt zich nog een andere gedachte op. Olga Zoutendijk was geen gelukkige keuze en ze was wel erg extreem in haar optreden, maar toch kon De Bank wel zo iemand gebruiken. Iemand die de boel een beetje opschudde. Iemand uit een andere cultuur, waar men minder geneigd is elkaars rug te krabben en stommiteiten van collega’s met de mantel der liefde te bedekken. Wij Nederlanders hebben in de wereld de naam van erg direct te zijn, soms ook bot, maar tegelijk zijn we heel aardig voor elkaar en polderen zit natuurlijk in onze genen.
De voorganger van Olga Zoutendijk was baron Rik van Slingelandt, een aimabele, zeer beschaafde edelman, met alle voordelen, maar ook nadelen, van dien. Twee jaren president-commissaris Zoutendijk zijn niet leuk geweest voor ABN Amro en vermoedelijk ook niet goed voor de zakelijke resultaten. Maar haar onalledaagse optreden, haar schoktherapie, kan ons ook wel aan het denken zetten. Misschien houden we dan beter ongewenste buitenlandse overnames tegen.