Groot-Brittannië wordt met de dag instabieler, schrijft Afshin Ellian. De huidige Britse premier en haar voorganger gokten, maar verloren alleen.
Premier David Cameron (2010-2016) won de verkiezingen in 2015. De conservatieven behaalden een absolute meerderheid in het Britse parlement. Ze konden zonder moeite regeren. Maar hij had beloofd om een referendum uit te schrijven over het Britse lidmaatschap van de Europese Unie. Hij ging ervan uit dat hij het referendum zou winnen. Toch verloor hij. Daarna trad hij af. Hij gokte op een overwinning, maar verloor het referendum en zijn premierschap.
Over de consequentie van een Brexit was in de kringen van conservatieven onvoldoende nagedacht. Kort na het referendum bleek dat een deel van de bevolking dat niet naar stembus ging, eigenlijk tegen een Brexit was. De politieke waarheid kwam te laat aan het licht. Brexit is Brexit.
Lees verder: May wil Brexit-missie zelf voltooien. En wel zo
De nieuwe premier van Groot-Brittannië, Theresa May, schreef geheel onnodig algemene verkiezingen uit. Ook zij gokte op de overwinning. Aanvankelijk leek dat mogelijk. Maar de Britse peilingen zijn niet erg betrouwbaar. Bovendien kan tijdens een campagne een en ander veranderen.
May zocht democratische legitimatie
Theresa May had persoonlijk als premier geen democratische legitimatie. Zij was door haar eigen partij aangewezen als premier van Groot-Brittannië. Nu wilde zij op eigen kracht democratische legitimatie verwerven. Ze lanceerde het plan van een harde Brexit: de totale scheiding van de EU. Dat was haar fout. Als zij de cijfers goed had bestudeerd, had zij kunnen zien dat een groot deel van jeugd tegen de Brexit is.
De harde Brexit motiveerde jonge kiezers om niet op haar te stemmen. Ze voerde ook geen goeie campagne. Zij had de Brexit anders moeten invullen waardoor zij ook het vertrouwen kon winnen van tegenstanders van de Brexit. May vergiste zich ook in de aantrekkingskracht van Jeremy Corbyn en de traditionele sociaaldemocratie in Groot-Brittannië. De economische onzekerheid maakte niet alleen de jeugd maar ook kiezers van lagere sociale klasse bang voor de regering van May. Daarnaast zijn er andere problemen: Schotland en Noord-Ierland hebben juist baat bij de EU.
De Brexit heeft slechts twee gevolgen gehad voor het Verenigd Koninkrijk: Brexit heeft vooralsnog alleen maar schade toegebracht aan de Britse economie die ook nog nationaal en internationaal tot meer onzekerheid heeft geleid. Bovendien heeft de Brexit slechts verdeeldheid gezaaid. Een zorgwekkende vorm van verdeeldheid. Daardoor is het Verenigd Koninkrijk veranderd in een het Verdeeld Koninkrijk.
Na de aanslagen ging het bergafwaarts met de conservatieven
De Britse conservatieven hebben twee keer in korte tijd gegokt en verloren. Welke invloed de aanslagen op de verkiezingsuitslag hadden, is niet met zekerheid vast te stellen. Maar we zagen dat na de aanslagen met de conservatieven bergafwaarts ging. De conservatieven hadden de aanslagen niet kunnen voorspellen, maar alle partijen in Europa moeten rekening houden met een aanslag en de eventuele electorale gevolgen ervan.
De politieke gevolgen van Brexit bedreigen de eenheid van Groot-Brittannië. De Britse natie is diep verdeeld. Algemeen belang klinkt ouderwets, maar het was en is een begrip dat de politici mee rekening moeten houden. De instabiliteit van Verenigd Koninkrijk moet een waarschuwing zijn voor politici in andere landen. De idealen zijn mooi, maar de politieke werkelijkheid is een weerbarstig fenomeen.
[tweet_box design=”box_04″ float=”right” width=”40%”]Dit leren we van de Britten: politiek is geen casino. Een verkiezing is geen Russische roulette.[/tweet_box]
Grote vraagstukken leiden tot ernstige verdeeldheid binnen een natie. En dat heeft zonder meer politieke en economische gevolgen. Niet voor niets keerde de Britse conservatieve politicus en denker Edmund Burke zich tegen de revolutie. De hervorming van een politiek bestel is te prevaleren boven de revolutionaire veranderingen. Burke schreef ooit: ‘But when the leaders choose to make themselves bidders at an auction of popularity, their talents, in the construction of the state, will be of no service. They will be flatterers of legislators; the instruments, not the guides of the people.’ De conservatieven dreigen het conservatisme kwijt te raken.
Eigen partij boos op May: ‘Toxisch team’ moet weg
Politiek is geen casino
Revolutionaire veranderingen brengen zelden geluk voort in een democratische orde. De Britse les luidt dat een politicus niet moet gokken op de steun van de meerderheid bij het invoeren van ingrijpende veranderingen. Dit is een vorm van conservatisme die de democratische verhoudingen alleen maar kan versterken.
Politiek is geen casino. Een verkiezing is geen Russische roulette.
David Cameron en Theresa May gokten op meerderheid, maar bereikten slechts verlies.