De Surinaamse president Desi Bouterse is vrijdag veroordeeld tot 20 jaar celstraf, 37 jaar na de Decembermoorden (1982). Dat werd hoog tijd, schrijft Philip van Tijn. Hij vraagt zich ook af: is het wel zo ‘neokolonialistisch’ om Suriname, zoals minister Stef Blok vorig jaar deed, een failed state te noemen?
Een ‘heldenonthaal’ voor president Bouterse, bij zijn terugkeer zondagochtend op het vliegveld Johan Adolf Pengel Airport – het vliegveld vroeger bekend onder de naam Zanderij, de naamgever als Jopie Pengel en de Surinaamse president als ‘legerleider Bouterse’.
Vóór ‘heldenontvangst’ Bouterse ontving Xi Jinping hem met alle egards
Philip van Tijn
Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Hij schrijft wekelijks een blog over de actualiteit.
Bouterse kwam uit China, waar hij ook al een heldenontvangst had gehad van Xi Jinping, die zelden voor zó weinig geld zó veel invloed heeft gekocht.
Twee heldenontvangsten binnen drie etmalen – die Bouterse moet één van de meest geliefde en succesvolle presidenten in de geschiedenis zijn! Nou, dat is ook weer niet helemaal waar, want tussen die twee ontvangsten in werd hij volkomen volgens het boekje in zijn eigen land tot 20 jaar cel veroordeeld, wegens marteling van en moord op vijftien landgenoten die behoorden tot de intellectuele bloem der natie. Maar dat telt even niet, zei de president bij zijn terugkeer zondagochtend, want ‘het is een politiek spel’.
Aldus de man die al zijn hele leven politieke spelletjes speelt – als het moet met de bajonet als hulpmiddel en anders de mitrailleur. Zijn politieke spelletjes hebben ervoor gezorgd dat pas recht gesproken is in 2019 over moorden die zijn begaan in 1982. En daarmee is de zaak nog lang niet ten einde. Er zal zeker hoger beroep komen, zoals Bouterse met zijn verkiezing tot president immuniteit (in het buitenland) voor elkaar kreeg, in 2012 een Amnestiewet door het parlement loodste en ook nog – als staatshoofd – de bevoegdheid heeft om zichzelf gratie te verlenen, wat hij ongetwijfeld zal doen.
En bedenk ook dat de bevolking van Suriname sterk verdeeld is. Tenslotte is Bouterse éénmaal door een staatsgreep aan de macht gekomen en twéémaal door verkiezingen!
(Neo)kolonialisme kan niet altijd het excuus zijn
Het is altijd een prettige bijkomstigheid dat je, als iemand eenmaal veroordeeld is, hem of haar bij de volle naam mag noemen. Maar Bouterse hoefde je al heel lang niet meer Desi B. te noemen, want al een behoorlijk aantal jaren geleden is hij in Nederland bij verstek veroordeeld tot 11 jaar cel wegens een transport van 474 kilo cocaïne.
Gerlof Leistra bezocht in september Suriname. Lees zijn reportage terug: Het ware gezicht van Suriname
Ook déze veroordeling was volgens het boekje – alle geblèr over neokolonialisme ten spijt. Van de toenmalige minister van Buitenlandse zaken, Maxime Verhagen (CDA), stamt de uitspraak ‘Bouterse is in Nederland alleen welkom om zijn straf uit te zitten’. Wat opmerkelijk is voor een man die in zijn hele carrière niet vaak betrapt kon worden op een uitspraak die het waard was pagina 3 te halen.
En ook alweer niet neokolonialistisch.
Dat zeg ik, ik weet het, voor de tweede keer, maar niet voor niets. Het simpele denkpatroon is immers dat het een land niet past zich in kritische zin bezig te houden met een voormalige kolonie, zelfs als deze al een halve een of langer geen kolonie meer is. (Voor de goede orde, Suriname is in 1975 onafhankelijk geworden (vlag, volkslied, president, you name it), maar werd al in 1954 ‘land binnen koninkrijks-verband’, dus geen kolonie meer.
Dat had het nog heel lang kunnen blijven, maar Joop den Uyl kreeg als premier last van zijn koloniale syndroom, zoals anderen soms van hun ischias. En zo werd Suriname, misschien niet eens volgens de wens van de meerderheid van de bevolking, onafhankelijk. In een bepaalde periode en onder bepaalde voorwaarden mochten Surinamers naar het (voormalige) moederland en zo wonen er nu circa 400.000 Surinamers of Surinaamse Nederlanders in Nederland, tegen 600.000 in Suriname zelf. Ieder mens is gelijk aan ieder ander mens, vertel mij wat, maar toch kun je ook zeggen dat vooral de bovenlaag naar Nederland is vertrokken – of voor Bouterse gevlucht.
En Nederland hoeft niet altijd een schuldgevoel te hebben
Niet minder dan 40 procent van de bevolking in het voormalige moederland. Dat zou op schaal betekenen dat er 700 miljoen mensen uit India, Pakistan en Bangladesh in het Verenigd Koninkrijk zouden wonen (het Verenigd Koninkrijk telt nu 67 miljoen inwoners). Of anders gezegd: bij de 17 miljoen Nederlanders zouden zich 110 miljoen Indonesiërs voegen.
De economie en schuldpositie van Suriname zijn een ramp, zijn internationale vrienden munten niet uit door frisheid (type Cuba, Venezuela). Is het een wonder dat minister Stef Blok – geen wereldkampioen tact overigens – in een besloten bijeenkomst in Den Haag in 2018 repte van Suriname als failed state?
Dat kwam hem op menige reprimande te staan. Neokolonialisme, u raadt het al. Afgelopen zaterdag deed de columnist(e) van de Volkskrant, Sheila Sitalsing daar een schepje bovenop. Sitalsing is geboren in Suriname in 1968, vertrok naar Nederland in 1985, dus is tot oordelen over alles bevoegd. Zij breekt de staf over onze premier die ‘het nodig vond om (…) neerbuigende adviezen mee te geven aan de drie formidabele vrouwen die (…) hun leven in dienst hebben gesteld van een wankele democratie. Als een leunstoelgeneraal voorzag hij ze van instructies (…)’.
‘De drie formidabele vrouwen’ zijn de rechters van de Krijgsraad die het proces leidden en het vonnis wezen. Voor alle duidelijkheid: deze mening van Sitalsing deel ik volkomen, al denk ik dat ze de woorden ‘drie formidabele mannen’ niet makkelijk zou hebben opgeschreven, als dat aan de orde was geweest.
Onze premier kwam tenminste niet aan de macht door een staatsgreep
Overigens meen ik stellig dat onze regeringsleider Rutte niet door een staatsgreep aan de macht is gekomen en ook denk ik dat je beter leunstoelgeneraal kunt zijn dan moordcommandogeneraal.
Maar na een schietgebedje van Sitalsing greep het Opperwezen in. ‘Godzijdank hoorden ze het gepiep van het Hollandse muisje niet.’ Voor de goede orde: De bevolking van het Hollandse muisje bedraagt dertig keer die van Suriname en het bbp (bruto binnenlands product) ongeveer tweehonderd keer het Surinaamse. Maar dat komt allemaal door het kolonialisme, dat spreekt vanzelf.