Zware aanslagen op onze rechtsorde komen louter voor rekening van radicaal-links en islamisten, constateert Roelof Bouwman. Toch waarschuwen onze veiligheidsdiensten al decennia voor extreem-rechts. Hoe komt dat?
Historici die onderzoek doen naar wat in Nederland meestal ‘naoorlogs rechts-extremisme’ wordt genoemd, hebben het niet altijd makkelijk. Neem het nijpende gebrek aan schriftelijke bronnen. In rechts-extremistische organisaties was het lang niet altijd de gewoonte om zorgvuldig te notuleren of om belangrijke stukken te bewaren op een centrale plek.
Warme belangstelling veiligheidsdiensten voor rechts-extremisten
Het is om die reden bijzonder prettig dat rechts-extremisten altijd warme belangstelling hebben genoten van inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Daar golden ze als gevaarlijk voor de democratische rechtsorde en werd hun handel en wandel secuur in de gaten gehouden. En: genoteerd.
Roelof Bouwman (1965) is historicus en journalist. Hij schrijft wekelijks over politiek, geschiedenis en media.
Neem de roemruchte Boerenpartij van de Bennekomse veehouder Hendrik Koekoek, die vooral in de jaren zestig furore maakte. Wie wil weten hoe het er daar achter de schermen aan toeging, kan – bij gebrek aan partijarchief – niet zonder de informatie die werd vergaard door de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD), de belangrijkste voorloper van de huidige AIVD. Bestuursverkiezingen, financiële malversaties, interne ruzies, afsplitsingen: de BVD zat er met de neus bovenop.
In 1971 werd de rechts-extremistische Nederlandse Volks-Unie (NVU) opgericht. Opnieuw was de BVD een en al oor, zeker toen de partij in de persoon van Joop Glimmerveen de beschikking leek te krijgen over een heuse stemmentrekker.
Toch was dat nog allemaal niets vergeleken met de energie die de BVD sinds het begin van de jaren tachtig stak in het volgen van de Centrumpartij (later Centrum Democraten) van Hans Janmaat. Zelfs nadat hij in 1998 bij gebrek aan kiezers verdween uit de Tweede Kamer, wist de dienst van geen ophouden.
4 zinnen over ‘Ben Laden’ en Al-Qa’ida, 2 pagina’s extreem-rechts
Meest saillante moment, in hindsight: toen de BVD op 22 mei 2001 – minder dan vier maanden voor de aanslagen van 9/11 – zijn jaarverslag over 2000 publiceerde. Met slechts vier zinnen over ‘Usama Ben Laden’ en zijn Al-Qa’ida-netwerk, maar twee pagina’s over ‘extreem rechts’.
Als gezegd: voor historici is het reuze handig, al die BVD-paperassen over rechts-extremisten. Maar het heeft ook iets bizars.
Alle zware aanslagen door radicaal-links of moslimfundamentalisten
Zware aanslagen op onze democratische rechtsorde – van de bommen en brandstichtingen van RaRa in de jaren tachtig en negentig tot de moorden op Pim Fortuyn, Theo van Gogh en, in 2019, vier Utrechtse trampassagiers – komen al decennialang louter voor rekening van radicaal-links en moslimfundamentalisten. Toch raken onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten maar niet uitgekeken op radicaal-rechts.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout