Hoe lang gaat de in maart 2020 begonnen opleving van de aandelenmarkt duren?[i] Volgens veel commentatoren die Fisher Investments Nederland volgt, zal de bullmarkt nog vele jaren aanhouden. Hun redenering is als volgt: sinds 1925, toen er betrouwbare historische gegevens beschikbaar kwamen, is de gemiddelde duur van een bullmarkt – een lange periode van over het algemeen stijgende aandelenkoersen – bijna zes jaar.[ii]
Daarom beweren ze dat de huidige bullmarkt nog heel lang zal aanhouden. Maar naar onze mening verdoezelen dergelijke gemiddeldes de zeer uiteenlopende leeftijden van individuele bullmarkten. Een belegger die denkt dat iedere stijging een vooraf gedefinieerde ontwikkeling volgt en zijn beslissingen daarop baseert, zal niet het gewenste resultaat behalen.
Hoewel de laatste elf wereldwijde bullmarkten gemiddeld 70 maanden duurden, zijn de onderlinge verschillen enorm.[iii] Zo waren er drie die minstens 114 maanden (9,5 jaar) duurden.[iv] Een daarvan was de bullmarkt van 2009 tot 2020. Hoewel die bijna elf jaar duurde, vroegen veel commentatoren die wij volgen zich in 2012 al af of het einde niet in zicht was.[v] Naarmate de duur van de bullmarkt het historische gemiddelde naderde, zagen we steeds meer van dit soort commentaren verschijnen. Vaak beweerde men dat de stijging op de aandelenmarkt snel tot een eind zou komen – niet omdat daar fundamentele redenen voor waren, maar gewoon omdat hij al zo lang duurde. Beleggers die op grond van die logica aandelen verkocht hebben, zijn mogelijk meerdere jaren van stijgende koersen misgelopen.
Van de elf bullmarkten die er sinds 1925 zijn geweest, bleven er echter zes onder de 70 maanden steken. Twee daarvan waren zelfs korter dan drie jaar.[vi] De kortste, die in oktober 1987 begon, duurde 26 maanden.[vii] Vóór die stijging lag de gemiddelde duur van bullmarkten op 71 maanden.[viii] Beleggers die dachten dat de winst die in de loop der jaren was opgebouwd alleen maar behouden bleef omdat bullmarkten gemiddeld vaak langer duren, kwamen voor een pijnlijke verrassing te staan. Uit dergelijke voorbeelden blijkt naar ons idee dat wanneer een beleggingsbeslissing alleen maar wordt genomen op grond van de duur van de bullmarkt, de timing vaak te wensen overlaat.
Als het einde van een bullmarkt niet bepaald wordt door zijn duur, wat is dan wél de oorzaak? Volgens Fisher Investments Nederland zijn er twee belangrijke oorzaken: een dreun en euforie. Een dreun is naar onze mening een omvangrijke, vaak onvoorziene economische schok die ertoe leidt dat het wereldwijde bruto binnenlands product (bbp) – een door de overheid berekende raming van de economische productie – met biljoenen euro’s terugvalt. De bullmarkt die in 2020 ten einde kwam, leverde volgens ons een goed voorbeeld van zo’n dreun. Toen er overal lockdowns werden ingevoerd om het coronavirus in bedwang te houden, zakte de economische activiteit in en viel het wereldwijde bbp terug van 72,0 biljoen euro in 2019 naar 69,6 biljoen euro in 2020.[ix] Door de tumultueuze economische ontwikkelingen kwam de bullmarkt tot een eind en zakten de aandelenmarkten in.[x]
Euforie daarentegen ontstaat naar onze mening wanneer het sentiment ten aanzien van aandelen en de economie over vrijwel de hele linie overdreven positief wordt. Tijdens perioden van euforie kunnen beleggers volgens ons zo uitbundig worden dat ze geen oog meer hebben voor verslechterende economische gegevens. Zo ontstaat een situatie waarin de hoop van beleggers geen gelijke tred meer houdt met de realiteit, wat uitmondt in een enorme teleurstelling wanneer die verwachtingen niet uitkomen. Uit ons onderzoek blijkt dat aandelen in perioden van euforie geruime tijd kunnen stijgen voordat ze terugvallen.
Een klassiek voorbeeld van een bullmarkt die te midden van euforie ten einde is gekomen, was die van 2000, toen het enthousiasme rond internet- en technologiebedrijven ertoe leidde dat veel beleggers zelfs stonden te trappelen om aandelen te kopen van bedrijven die vrijwel geen inkomsten of omzet hadden gerealiseerd. We denken dat beleggers na maanden van aanhoudende winst op de aandelenmarkten, te midden van een euforisch sentiment, uiteindelijk teleurgesteld waren in de economische realiteit. De aandelenkoersen kelderden wereldwijd.[xi]
Hoewel het misschien voor de hand lijkt te liggen dat een bullmarkt op elk moment een dreun kan krijgen, is het volgens Fisher Investments Nederland nuttig dat beleggers zich ervan bewust zijn dat het ontstaan van euforie evenmin een vast tijdschema volgt. Naar onze mening eindigde de bullmarkt van 1970-1973, die slechts 32 maanden duurde, door euforie, vooral ten aanzien van grote, bekende Amerikaanse aandelen.[xii] Op basis van ons onderzoek denken we dat het sentiment tijdens de nóg kortere bullmarkt van 1987-1990 ook euforisch was geworden. [xiii]
Een wereldwijd enthousiasme over Japanse aandelen was daar de belangrijkste oorzaak van.[xiv] Maar hoewel de bullmarkt van 2009-2020 bijna elf jaar heeft geduurd, zagen we nooit tekenen van wijdverbreide euforie. Daarom denken we niet dat euforie ontstaat omdat een bullmarkt een bepaald aantal maanden of jaren heeft geduurd.
Fisher Investments Nederland is van mening dat de bullmarkt die in maart 2020 begon, zich in een latere fase bevindt, ondanks zijn ogenschijnlijk jonge leeftijd.[xv] Naar onze mening is het sentiment zeer snel veranderd. Het pessimisme tijdens het dieptepunt van de markt heeft nu plaats gemaakt voor wijdverbreid optimisme. De commentatoren die we volgen, zijn allemaal zeer optimistisch geworden over de vooruitzichten voor de economie en de aandelenmarkten. Het enthousiasme van veel beleggers lijkt te zijn gericht op beleggingsrages: niches, speculatieve delen van de markt die veel belangstelling krijgen vanwege hun schijnbare potentieel om een hoog rendement te genereren.[xvi]
We denken echter niet dat beleggers automatisch de aandelenmarkten moeten verlaten als er hier en daar euforie ontstaat. Het huidige optimisme is volgens ons grotendeels gerechtvaardigd doordat de economische situatie is verbeterd nu de heropening van de economieën vordert. Maar naar onze mening doen beleggers er verstandig aan het sentiment nauwlettend in de gaten te houden om te zien of de euforie zich verder verspreidt en of beleggers op een gegeven moment geen oog meer hebben voor tekenen van economische zwakte.
Hoewel het verleidelijk kan zijn om de huidige verwachtingen voor de bullmarkt te baseren op het rendement tijdens eerdere bullmarkten, denkt Fisher Investments Nederland dat dit kan leiden tot verkeerde beleggingsbeslissingen. Elke bullmarkt heeft zijn eigen economische, politieke en sentimentsfactoren die elk hun eigen tijdschema volgen. Beleggers doen er volgens ons verstandiger aan om die factoren in het oog te houden en niet te denken dat de eindstreep vooraf is bepaald.
Fisher Investments Nederland is de handelsnaam die wordt gebruikt door de vestiging van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl in Nederland (“Fisher Investments Nederland”). Fisher Investments Nederland is geregistreerd in het handelsregister van de Nederlandse Kamer van Koophandel met het ondernemingsnummer 75045486. Als de Nederlandse tak van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl, staat Fisher Investments Nederland onder het toezicht van de Commission de Surveillance du Secteur Financier (“CSSF”) en is geregistreerd bij de Nederlandse Autoriteit Financiële markten.
Dit document bevat de algemene visie van Fisher Investments Nederland en Fisher Investments Europe en dient niet te worden beschouwd als persoonlijk beleggings- of belastingadvies of als een afspiegeling van de prestaties van cliënten. Er wordt niet gegarandeerd dat Fisher Investments Nederland of Fisher Investments Europe deze visie zullen handhaven. Deze kan immers veranderen op grond van nieuwe informatie, analyses of heroverweging. Niets in dit document is als aanbeveling of prognose van marktomstandigheden bedoeld. Het is eerder bedoeld om een standpunt weer te geven. De huidige en toekomstige markten kunnen sterk afwijken van de hier geschetste markten. Bovendien worden geen garanties gegeven met betrekking tot de nauwkeurigheid van eventuele aannames gemaakt in illustraties in dit document. Beleggen op de financiële markten brengt een risico van verlies met zich mee en er is geen garantie dat het belegde kapitaal geheel of gedeeltelijk terugbetaald zal worden. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor toekomstige rendementen en geven daar geen betrouwbare indicatie van. De waarde en opbrengst van de beleggingen volgen de schommelingen van de wereldwijde aandelenmarkten en van de internationale wisselkoersen.
[i] Bron: FactSet, per 18/5/2021. Gebaseerd op het rendement van de MSCI World Price Index in euro, 23/3/2020 – 18/5/2021. Voor vergelijkingsdoeleinden worden prijsrendementen (zonder dividend) gebruikt, aangezien niet van alle bullmarkten sinds 1925 het totaalrendement bekend is.
[ii] Bron: FactSet, Global Financial Data, per 28/2/2021. Gebaseerd op het rendement op maandbasis van de Global Financial Data World Price Index tot 1969, het rendement op maandbasis van de MSCI World Price Index tot 1975 en het rendement op dagbasis van de MSCI World Price Index voor de periode daarna. Om de gegevens met elkaar te kunnen vergelijken zijn de prijzen van MSCI en Global Financial Data geïndexeerd naar 100 op 31/12/1969. Er is uitgegaan van het prijsrendement (zonder dividend) omdat het totaalrendement niet over de volledige periode bekend is. Weergegeven in Amerikaanse dollar. Wisselkoersschommelingen tussen de Amerikaanse dollar en de gulden/euro kunnen leiden tot hogere of lagere beleggingsrendementen en resulteren in andere begin- en einddata van bullmarkten.
[iii] Ibid.
[iv] Ibid.
[v] “The Bull Market Is Long in the Tooth: Yamada,” Jeff Macke, Yahoo! Finance, 14/8/2012.
[vi] Zie voetnoot i.
[vii] Zie voetnoot i.
[viii] Bron: FactSet, Global Financial Data, per 28/2/2021. Gebaseerd op het rendement op maandbasis van de Global Financial Data World Price Index tot 1969, het rendement op maandbasis van de MSCI World Price Index tot 1975 en het rendement op dagbasis van de MSCI World Price Index tot 26/10/1987. Om de gegevens met elkaar te kunnen vergelijken zijn de prijzen van MSCI en Global Financial Data geïndexeerd naar 100 op 31/12/1969. Er is uitgegaan van het prijsrendement (zonder dividend) omdat het totaalrendement niet over de volledige periode bekend is. Rendement berekend in USD. Wisselkoersschommelingen tussen de Amerikaanse dollar en de gulden/euro kunnen leiden tot hogere of lagere beleggingsrendementen en resulteren in andere begin- en einddata van bullmarkten.
[ix] Bron: Internationaal Monetair Fonds (IMF), per 14/5/2021. Wereldwijd bbp, huidige prijzen, 2019 – 2020.
[x] Bron: FactSet, per 18/5/2021. Gebaseerd op het rendement van de MSCI World Price Index in euro, 12/2/2020 – 23/3/2020. Voor vergelijkingsdoeleinden worden prijsrendementen (zonder dividend) gebruikt, aangezien niet van alle bullmarkten sinds 1925 het totaalrendement bekend is.
[xi] Bron: FactSet, per 18/5/2021. Gebaseerd op het rendement van de MSCI World Price Index in euro, 2000 – 2002. Voor vergelijkingsdoeleinden worden prijsrendementen (zonder dividend) gebruikt, aangezien niet van alle bullmarkten sinds 1925 het totaalrendement bekend is.
[xii] Bron: FactSet, per 18/5/2021. Gebaseerd op het rendement op maandbasis van de MSCI World Price Index, 30/6/1970 – 28/2/1973. Voor vergelijkingsdoeleinden worden prijsrendementen (zonder dividend) gebruikt, aangezien niet van alle bullmarkten sinds 1925 het totaalrendement bekend is. Rendement berekend in USD. Wisselkoersschommelingen tussen de Amerikaanse dollar en de gulden/euro kunnen leiden tot hogere of lagere beleggingsrendementen en resulteren in andere begin- en einddata van bullmarkten.
[xiii] Bron: FactSet, Global Financial Data, per 28/2/2021. Gebaseerd op het rendement op dagbasis van de MSCI World Price Index, 26/10/1987 – 4/1/1990. Voor vergelijkingsdoeleinden worden prijsrendementen (zonder dividend) gebruikt, aangezien niet van alle bullmarkten sinds 1925 het totaalrendement bekend is. Rendement berekend in USD. Wisselkoersschommelingen tussen de Amerikaanse dollar en de gulden/euro kunnen leiden tot hogere of lagere beleggingsrendementen en resulteren in andere begindata van bullmarkten.
[xiv] “How Japan Has Fared in 30 Years Since the Stock Market Bubble Burst,” Justin McCurry, The Guardian, 28/12/2019.
[xv] Zie voetnoot i.
[xvi] What Are NFTs and Why Are Some Worth Millions?” BBC News, 12/3/2021. “Global IPOs Breach All-Time Record on U.S. SPAC Boom, Flurry of Tech Listings,” Patturaja Murugaboopathy, Thomson Reuters, 13/5/2021.
