Wat voor invloed hebben verkiezingen op aandelen? Veel commentatoren die we volgen lijken vooropgezette ideeën te hebben over welke kandidaat of partij het meest gunstig is voor de markten. Maar volgens Fisher Investments Nederland hebben aandelen geen voorkeur voor een specifieke partij of politicus. We raden beleggers aan deze opvattingen over hen opzij te zetten. In plaats daarvan denken we dat het het meest zinvol is om deze politieke ontwikkelingen op dezelfde manier te analyseren als de markten dat volgens ons onderzoek doen, namelijk met de vraag: “Is het waarschijnlijk dat de verkiezingen zullen uitmonden in een politieke patstelling?” Hoewel het wellicht tegenstrijdig mag klinken, is een politieke impasse naar onze mening vaak een positieve ontwikkeling.
Fisher Investments Nederland definieert een impasse als een situatie waarin de politieke omstandigheden het lastig maken voor de overheid om wetgeving goedgekeurd te krijgen. In onze ervaring hebben veel beleggers een hekel aan een patstelling aangezien dit betekent dat overheden dan niet veel gedaan krijgen. We denken dat de meeste kiezers uiteraard willen dat de verkozen kandidaten de dingen gedaan krijgen die ze voor ogen hebben. Maar zoals we zullen uitleggen, maakt die voorliefde voor daadkracht het volgens ons moeilijker om de politieke activiteit op dezelfde wijze te observeren als de markten dat doen.
Een impasse kan verschillende vormen aannemen. Een meerpartijencoalitie met sterk uiteenlopende ideologische stromingen is de meest voorkomende vorm. Zo is bijvoorbeeld de nieuw verkozen Duitse Bondsdag een combinatie van links- en rechtsgeoriënteerde partijen. Hoewel ze misschien gezamenlijk een meerderheid kunnen behalen, wijst ons onderzoek erop dat de reikwijdte van datgene waar ze het over eens zijn eerder beperkt en centralistisch is dan radicaal en ingrijpend – met weinig kans om iets gedaan te krijgen. Maar we hebben ook meerpartijencoalities gezien die op dezelfde ideologische lijn zitten en elkaar net zo goed in de weg zitten. Dit is vooral het geval wanneer extreemlinkse of -rechtse partijen qua beleidsaccent en implementatie verschillen van hun gematigde politieke collega’s. Dit zien we momenteel terug in de linkse en centrum-linkse partijen van de coalitieregeringen van Spanje en Portugal. Evenzo beschouwen we minderheidsregeringen per definitie als een politieke patstelling omdat ze de oppositie zover moeten krijgen om hen te steunen of zich van stemming te onthouden om wetgeving goedgekeurd te krijgen – zoals nu het geval is in Canada.
Een patstelling kan zelfs bij eenpartijregeringen de agenda van de partijleider dwarsbomen. Fisher Investments Nederland heeft de interne verdeeldheid van partijen bestudeerd en daaruit blijkt dat de splitsingen binnen de meerderheidspartij ook een belemmering vormen voor overheidsacties. We hebben dit vaak gezien tijdens de eerste twee presidentiële termijnen van voormalig president Donald Trump, toen zijn Republikeinse partij een meerderheid had in het Amerikaanse Congres. En nu zien we het weer gebeuren bij de Democratische partij van president Joe Biden, die tevens een meerderheid heeft in beide kamers van het Congres. Een leider met weinig politiek kapitaal kan er ook niet toe in staat zijn om nieuwe wetten goedgekeurd te krijgen – zelfs bij een meerderheid aan zetels, kunnen de partijleden bij een afnemende populariteit van een leider mogelijk zijn of haar leiderschap in twijfel trekken. Dat betekent vaak dat er niets van de grond komt op het gebied van wetgeving, zoals nu gaande is in het VK.
Hoe de impasse zich ook manifesteert, het leidt altijd tot de volgende twee scenario’s. Ten eerste kan het een blokkade creëren voor wetsvoorstellen. Ten tweede kunnen ingrijpende wetsvoorstellen hierdoor flink afgezwakt raken doordat politici gedwongen worden om tot een compromis te komen. Dit resulteert dan vervolgens in nieuwe wetgeving die minder extreem is dan aanvankelijk werd verwacht.
Uit ons onderzoek blijkt dat aandelen in concurrerende ontwikkelde landen in het algemeen beter presteren als er een impasse optreedt. Ingrijpende veranderingen in de wetgeving (door welke partij dan ook) creëren onzekerheid, wat volgens ons nadelig is voor aandelen. Een impasse kan de kans daarop in grote mate verkleinen, omdat het beleidsmakers ervan weerhoudt om vermogensrechten radicaal aan te passen of om ‘winnaars’ en ‘verliezers’ te creëren door middel van wetgeving, verordeningen en beleidsinstrumenten. Dit kan de onzekerheid verkleinen over toekomstige belastingtarieven, overheidsbemoeienis, arbeidswetgeving en andere factoren die potentieel impact kunnen hebben op de bedrijfswinsten.
De ervaring leert dat alle ingrijpende wijzigingen – hoe goed deze ook bedoeld zijn – het risico met zich meebrengen dat zij winnaars en verliezen voortbrengen. Onderzoek op het gebied van behavioural finance wijst uit dat mensen zwaarder tillen aan verlies dan dat zij winsten appreciëren, dit is een principe dat kortzichtige verliesaversie of prospecttheorie wordt genoemd.[i] In zijn totaliteit kan dit een negatief sentiment opleveren wanneer nieuwe wetgeving zorgt voor winnaars en verliezers. Beleggers – waaronder kiezers – zijn volgens de prospecttheorie niet altijd rationeel. Een radicale wijziging op het gebied van wetgeving kan in het voordeel van een partij of haar kiezers vallen. De kortzichtige verliesaversie-theorie wijst ons echter erop dat de klappen van dergelijke wetswijzigingen harder aankomen bij mensen die hierdoor achtergesteld raken, waardoor enig gevoel van winst teniet wordt gedaan. Deze cognitieve vertekening betekent voor de markten dat elke radicale wetswijziging – ongeacht door welke partij – het risico loopt om geclassificeerd te worden als tegenwind. Daarnaast kunnen significante verschuivingen in wetten en reglementen die het bedrijfsleven reguleren mogelijk een rem vormen op het vermogen van ondernemingen om vooruit te plannen en investeren. We denken dat een impasse – althans voor de aandelenmarkten – de algehele onzekerheid in het politieke landschap verlaagt.
Dus, wat voor invloed hebben typische verkiezingscycli op aandelen? We komen vaak tegen dat verkiezingen sterke emoties teweegbrengen naarmate politici inspelen op de vooringenomenheid van de kiezers en daarmee onzekerheid zaaien: wie profiteert hier wel van en wie niet? En dus verkleint dit de risicobereidheid onder kiezers. Wanneer alles in de lucht hangt en onderhevig is aan veranderingen, ziet men door de bomen het bos niet meer. In onze beleving kan het vooruitzicht van een politieke verschuiving de stemming onder beleggers drukken, bijvoorbeeld dat het lastiger wordt voor bedrijven om zich te richten op hun langetermijnplannen. De onzekerheid over hoe het politieke klimaat eruit zal zien – en welk effect dit kan hebben op het bedrijfsleven – kan het nemen van investeringsbeslissingen en de allocatie van kapitaal en middelen belemmeren. Dit kan de groei drukken totdat de lucht is opgeklaard en ondernemingen meer zekerheid hebben om grootschalige, strategische projecten op te pakken.
Als de verkiezingsresultaten echter uitdraaien op een impasse, zullen beleidsmakers niet in staat zijn om datgene te realiseren wat ze hebben beloofd tijdens de campagnevoering. De verkiezingsuitslagen in combinatie met een patstelling verlagen de politieke onzekerheid en verschaffen bedrijven meer duidelijkheid. Dit stelt hen in staat om verder te gaan met de langetermijnplanning voor bedrijfsuitbreiding zodat ze bereid zijn meer risico’s te nemen dan dat ze normaal gesproken zouden doen. Dit kan voor sommigen teleurstellend zijn, voor anderen weer bemoedigend. Voor de markten betekent dit echter dat de impasse de basis legt voor een politieke omgeving waarin weinig zal veranderen. Dat maakt het mogelijk voor vooruitkijkende markten om verder in de toekomst te kunnen kijken, wetende dat het bedrijfsraamwerk waarin organisaties opereren waarschijnlijk niet snel zal omslaan.
Als we de geschiedenis goed bekijken, zien we dat het optreden van politici en regeringen onvoorspelbaar kan zijn. Een patstelling maakt korte metten met de politieke onzekerheid en dat betekent een zorg minder voor aandelen. Naar onze mening is dit een onderbelichte rugwind voor de markt.
Volg ons op social media voor de laatste marktontwikkelingen en updates van Fisher Investments Nederland:
Fisher Investments Nederland is de handelsnaam die wordt gebruikt door de vestiging van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl in Nederland (“Fisher Investments Nederland”). Fisher Investments Nederland is geregistreerd in het handelsregister van de Nederlandse Kamer van Koophandel met het ondernemingsnummer 75045486. Als de Nederlandse tak van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl, staat Fisher Investments Nederland onder het toezicht van de Commission de Surveillance du Secteur Financier (“CSSF”) en is geregistreerd bij de Nederlandse Autoriteit Financiële markten.
Dit document bevat de algemene visie van Fisher Investments Nederland en Fisher Investments Europe en dient niet te worden beschouwd als persoonlijk beleggings- of belastingadvies of als een afspiegeling van de prestaties van cliënten. Er wordt niet gegarandeerd dat Fisher Investments Nederland of Fisher Investments Europe deze visie zullen handhaven. Deze kan immers veranderen op grond van nieuwe informatie, analyses of heroverweging. Niets in dit document is als aanbeveling of prognose van marktomstandigheden bedoeld. Het is eerder bedoeld om een standpunt weer te geven. De huidige en toekomstige markten kunnen sterk afwijken van de hier geschetste markten. Bovendien worden geen garanties gegeven met betrekking tot de nauwkeurigheid van eventuele aannames gemaakt in illustraties in dit document. Beleggen op de financiële markten brengt een risico van verlies met zich mee en er is geen garantie dat het belegde kapitaal geheel of gedeeltelijk terugbetaald zal worden. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor toekomstige rendementen en geven daar geen betrouwbare indicatie van. De waarde en opbrengst van de beleggingen volgen de schommelingen van de wereldwijde aandelenmarkten en van de internationale wisselkoersen.
[i] “The Effect of Myopia and Loss Aversion on Risk Taking: An Experimental Test,” Richard H. Thaler, Amos Tversky, Daniel Kahneman en Alan Schwartz, The Quarterly Journal of Economics, mei 1997. “Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk,” Daniel Kahneman en Amos Tversky, Econometrica, maart 1979.
