Humla, een van de 75 districten van Nepal, ligt hoog en geïsoleerd in de Himalaya. Samen met de lokale gemeenschappen probeert de jonge bioloog en milieuactivist Rinzin Phunok Lama daar het slinken van de populaties van wilde dieren – van sneeuwluipaard tot yak – te keren. In 2021 ontving Lama als eerste Nepalees de Rolex Award for Enterprise.
In september 2006 kostte een helicoptercrash het leven aan 23 Nepalese milieubeheerders, ieder met een vooraanstaande positie in zijn vakgebied. Onder hen waren de minister van Bossen en Leefmilieu, prominente leden van het kabinet en pioniers in de aanleg van landschapsparken. De ramp was behalve een menselijk drama een gevoelige klap voor het milieubehoud in Nepal. De last van het leiderschap kwam plotseling op de schouders van een nieuwe generatie terecht.
Bedreigde diersoorten in de Himalaya
Als een van de eersten ging de bioloog Rinzin Phunjok Lama de uitdaging aan. Lama studeerde in Nepal, het Duitse Göttingen en in Nieuw-Zeeland. Zijn missie? De wilde dieren beschermen die hoog in de Himalaya leven en in hun voortbestaan worden bedreigd.
Sinds ik voor het eerst een sneeuwluipaard zag, wil ik mij voor dit gebied inzetten
De Himalayawolf bijvoorbeeld, behaarder en groter dan de Indiase en de Europese wolf. Het dier is door zijn sterke hart en bloedsomloop bestand tegen het lage zuurstofgehalte op grote hoogte. De Himalayabeer, een ondersoort van de bruine beer en het grootste dier in de regio. De wilde yak, een groot wild rund. De kiang, de grootste van de wilde ezels. Het muskushert, dat geen gewei heeft maar wel twee slagtanden en ongevoelig is voor kou. En niet te vergeten de zeldzame sneeuwluipaard. Dit prachtige roofdier komt in slechts twaalf Zuid- en Centraal-Aziatische landen voor. Naar schatting zijn er nog 300 tot 400 sneeuwluipaarden.
Struggle for life
Rinzin Phunjok Lama is afkomstig van de steile en ijzige hellingen van Humla. Het Nepalese district ligt op 3.500 tot 5.000 meter boven de zeespiegel en geldt als een van de meest geïsoleerde en armste streken van het land. De extreme weersomstandigheden betekenen een struggle for life voor zowel mensen als dieren en de natuur. Een strijd die ze geregeld verliezen.
Maar Lama benoemt liever de uitzonderlijke eigenschappen van Humla: “Het landschap is schitterend en op het gebied van biodiversiteit is het een ongelooflijk rijk gebied. Deze regio nodigt uit tot het beoefenen van de boeddhistische filosofie van mededogen en co-existentie. De mens en de natuur onderhouden er een uitgebalanceerde relatie. Sinds ik voor het eerst een sneeuwluipaard zag, voel ik me geïnspireerd en gemotiveerd om mij voor dit gebied in te zetten.’
Lama’s grote voorbeeld is Rodney Jackson, bioloog, stichter en directeur van het Snow Leopard Conservancy en Rolex-laureaat in 1981. Meer dan dertig jaar bestudeerde Jackson de sneeuwluipaard. Al in de beginjaren 80 kon hij verzwakte dieren volgen dankzij een halsband die hem radiocontact met het dier gaf. Dat resulteerde in de eerste videofilm over de sneeuwluipaard.
Liever lokaal
Het ecosysteem in de Transhimalaya – een gebied van 1.600 km lang en 80 km breed en een van de vier geografische zones waaruit de Himalaya bestaat – is uiterst fragiel. Groeiende menselijke activiteiten vormen een permanente bedreiging. Er is dringend behoefte aan projecten met een geïntegreerde aanpak: initiatieven die zowel de fauna en de flora beschermen als het levensonderhoud van de lokale bevolking verzekeren en verbeteren.
Lokale inwoners kunnen zich gedragen als de stewards van het land
Rinzin Phunjok Lama legt veel invloed en verantwoordelijkheid neer bij de lokale bevolking. Hij daagt ze uit om stewards te worden van het land, zowel de bewerkte grond als de wildernis. Daarom introduceert hij projecten voor natuurbehoud en dierenbescherming die door de plaatselijke gemeenschap worden gedragen. Dergelijke initiatieven genereren lokaal leiderschap, lokale bestuursverantwoordelijkheid en inkomsten uit lokale bedrijvigheid. Lama werkt samen met dorpsraden, jeugdclubs en vrouwengroepen. Zijn ambitie? Sensibiliseren, opvoeden, mobiliseren.
Wetten, zaken, wetenschap
Rinzin Phunjok Lama zweert bij een veelzijdige aanpak. Een scherp afgebakend juridisch kader is belangrijk. Lama spoort inwoners aan om de wetten te leren kennen en het toezicht erop te versterken. Zo zijn ze beter gewapend tegen stroperij, bosbranden en illegaal houthakken.
Anderen, vooral vrouwen, leidt hij op in ecologisch verantwoorde manieren van ondernemerschap en zakendoen. In de businessmodellen vind je de natuurlijke troeven van de Humla-regio terug: kruiden, traditionele kleding, trekking en ecotoerisme.
Op wetenschappelijk terrein helpen Lama en zijn team de lokale bevolking bij het veldwerk. Ze leren hen met camera’s om te gaan en te observeren hoe de bedreigde diersoorten reageren op menselijke invloeden en welke aantallen de populatie telt.
‘Ik wil aantonen dat lokale gemeenschappen – als ze daartoe de kans krijgen – grootschalige ecologische projecten kunnen uitvoeren en zich kunnen gedragen als ware stewards van het land.’
