Het siert Diederik Samsom dat hij een ‘rechte rug’ hield tijdens het partijcongres. Maar het schaken met politieke integriteit dient te stoppen, voordat we jaloers terugblikken op het vertrouwen dat er nu nog is.
Natuurlijk is het lastig regeren binnen een coalitie waar sociaal-democratische en liberale opvattingen van het begrip ‘eerlijk’ nogal verschillen. Maar laten we de burger nog enigszins het gevoel geven dat politieke deugden, ethische principes en idealen wat waard zijn.
Bij het debacle van de inkomensafhankelijke zorgpremie stond politiek Nederland op zijn kop. Het ophanden zijnde ‘nivelleringsfeest’ gaf de PvdA-achterban reden tot immense vreugde. De liberalen waren minder opgetogen. De beleidsmatige catastrofe kostte de VVD niet alleen veel geloofwaardigheid, maar ook veel leden.
Noodhulp vanuit de PvdA redde de coalitiepartner: 1- 0 voor de sociaal-democraten. De VVD wil nu de score gelijkmaken door een handreiking te doen. De dialoog rondom strafbaarstelling van illigaliteit is weer geopend. Verstandig?
Aandoenlijk
De PvdA had nog geen poging gewaagd om haar zorgpremiekrediet te verzilveren, of de VVD stond al klaar om deze te laten toucheren. Formeel is het voor de VVD een interne PvdA-zaak, maar minder expliciet staat de VVD open voor de dialoog.
Waarom zo proactief? Had de VVD niet kunnen wachten tot de PvdA zelf aan de bel trok? De onnatuurlijk drang naar coalitiecohesie die hieruit spreekt, is aandoenlijk.
Strafbaarstelling
VVD en PvdA hebben in het Regeerakkoord afgesproken dat illegaliteit strafbaar wordt. PvdA-leden namen tijdens het congres in april echter een motie aan waarin staat dat de partij tegen de strafbaarstelling van illegalen moet stemmen. Menswaardige argumenten voerden hierbij de boventoon – dezelfde menswaardige elementen die we juist middels wetgeving proberen te waarborgen.
Samsom wil echter niet van de maatregel afzien. ‘Afspraak is afspraak,’ aldus de politiek leider van de sociaal-democraten. Bovendien heeft de VVD ingestemd met het kinderpardon, niet geheel onbelangrijk voor de sociaal-democraten.
Solidariteit
Toch verneemt de burger dat een openbreken van het Regeerakkoord weer tot de mogelijkheden behoort. Dit kwartetten met heilige huisjes doet het vertrouwen in de politiek geen goed. Het uitruilen moet de regeerbaarheid te vergroten. Maar slaan we niet door?
Representeren de heren politici nog wel de opinie van hun kiezers, hun eigen verkiezingsprogramma en het Regeerakkoord? Deze strategische solidariteit verbergt electorale ambities en ondermijnt kiezersvertrouwen.
Vertrouwen
Het vertrouwen in het huidige kabinet is al tanende. Baarlijke nonsens en inhoudsloze verkiezingsretoriek, waaraan menig politicus zich schuldig maakt, domineren al jaren het populistische klimaat. Bijzonder verwarrend voor de burger.
Het incoherent heer en weer slingeren tussen verkiezingspunten, ethische deugden en electoraal gewin resulteert dan ook in een toenemend gevoel van politiek onbehagen. Virtuele peilingen weerspiegelen irritatie, onacceptatie en appelleren aan een geïntensiveerde politieke moraal.
Het eerste kwartaalbericht van 2013 over het Continu Onderzoek Burgerperspectieven van het Sociaal en Cultureel Planbureau toont dat het daadwerkelijke vertrouwen in de regering al daalde van 57 naar 51 procent. En onderzoeksbureau Motivaction maakte onlangs bekend dat Nederlanders meer vertrouwen hebben in de monarchie dan in de politiek.
Gezond
Dat is op zichzelf al bijzonder. Tevens zien de onderzoekers slechts 12 procent burgervertrouwen in de politiek. Schrijnend. Wat is de bodem?
Politicoloog Paul Dekker van het Sociaal en Cultureel Planbureau meent toch dat Nederlanders een gezond vertrouwen in de politiek hebben. Zo meldt hij dat, ondanks het vermeende wantrouwen onder de bevolking, Nederland anno 2013 ‘nog steeds een vertrouwensmaatschappij’, is.
Hij wil ingaan tegen ‘de collectieve inbeelding’ van dalend vertrouwen tussen bevolking en maatschappelijke en politieke instituties. Met de genoemde 51 procent behoort Nederland volgens hem nog altijd tot de Europese subtop. Principieel voldoende? Dit betekent dat half Nederland geen vertrouwen genieten inzake zij die namens hen het land besturen.
Rechte rug
Het siert de heer Samsom dat hij een ‘rechte rug’ hield tijdens het partijcongres. Al kan de PvdA zich afvragen wat dergelijke acties met het resterende deel van het politieke vertrouwen onder haar leden doet. Als een aangenomen motie zo eenvoudig wordt gediskwalificeerd, wat betekent vertrouwen dan überhaupt?
Menig sociaal-democraat is ontevreden over het functioneren van hun politiek leider. Het vertrouwen in Rutte keldert even hard.
Verbaasd
Het verkwanselen van idealen lijkt eerder regel dan uitzondering te zijn geworden. Maatregelen die tornen aan het fundament van politiek filosofische beginselen worden relatief eenvoudig uitgespeeld. Tragisch. Politiek onwaardig zelfs.
Wat is hierbij de voorbeeldfunctie voor de burger? Of de jongerengeneratie? Zij die toch al weinig op hebben met de politiek, kijken verbaasd hoe geprofileerde waarden te grabbel worden gegooid.
Schaken
Dit schaken met politieke integriteit dient te stoppen voordat we jaloers terugblikken naar hedendaags vertrouwen.
Het is lastig als opvattingen van ‘eerlijk’ uiteenlopen. Maar laten we de burger het gevoel geven dat politieke deugden, ethische principes en idealen wat waard zijn.
Ruilen kan en moet indien de (potentiële) coalitiepartners programmatechnisch erg uiteen liggen. Maar blijft u dan alstublieft bij het gesloten Regeerakkoord, voordat de politieke affiniteit van de burger een historisch dieptepunt bereikt.