Jarenlang deed de PvdA de JSF af als een onbetaalbaar speeltje van rechts. Nu is de partij om: Nederland gaat over tot aanschaf van het gevechtsvliegtuig. Dat is verstandig, een superieure luchtmacht is cruciaal bij elke militaire operatie.
De PvdA is om. De fractie is in een geheim beraad op 3 juli feitelijk akkoord gegaan met de aanschaf van de JSF, het nieuwe jachtvliegtuig voor de Koninklijke Luchtmacht. In feite is de PvdA nu weer terug bij het standpunt waarmee ze in 2001 begon.
Toenmalig PvdA-premier Wim Kok lanceerde, gesteund door soms aarzelende VVD-ministers, het idee om de Nederlandse industrie te laten deelnemen aan ‘de wapenorder van de eeuw’ en het toestel uiteindelijk ook te kopen.
Eenmaal in de oppositie ging de PvdA echter tegenstribbelen. Was die JSF wel nodig?
Meeliften
Les 1 uit alle militaire operaties na de Koude Oorlog is: zorg dat je superieur bent in de lucht. Zonder luchtsteun geen landmacht. Er is natuurlijk van alles te zeggen voor het afschaffen van de strijdkrachten en het terugtrekken achter de dijken, maar als Nederland wil blijven meedraaien in de wereldeconomie, dan kan het niet gratis meeliften op de militaire inspanningen van anderen.
Dus stuurt Den Haag militairen naar verre oorden. En dan is het een dure plicht de ‘jongens en meiden’ te voorzien van eersteklas materiaal. Uit herhaalde vergelijkingen kwam de JSF – ook wel F-35 – naar voren als het beste toestel voor de beste prijs. De realisten in de PvdA onderschrijven die redenering volledig.
Het hoofd koel
Maar tegelijk deed de PvdA jarenlang of de JSF een onbetaalbaar speeltje was van generaals en een hobby van rechts. Alsof je met het nalaten van de investering (4,5 miljard euro) ineens alle gaten in de begroting kon dichten.
Die voorstelling van zaken was electoraal lekker, maar deugde natuurlijk niet. Het bedrag van 4,5 miljard euro moet worden uitgesmeerd over veertig jaar, want zo lang gaan de nieuwe vliegtuigen mee. De 6 miljard die het kabinet nu ‘bezuinigt’, betreft het schrappen van jaarlijks terugkerende uitgaven.
Nadat Elsevier gisteren rapporteerde over het PvdA-beraad op 3 juli, haastte SP-leider Emile Roemer zich om vragen te stellen. De SP zou het de PvdA eens flink gaan inpeperen, was de boodschap. Terecht hielden PvdA-Kamerleden het hoofd koel.