Het koninklijk paar haalt deze week de banden aan met de Verenigde Staten. Ze worden er ontvangen door twee totaal verschillende steden: Savannah, de mooiste stad van het land en Albany, precies vierhonderd jaar geleden door Nederlanders gesticht. Oud-hoofdredacteur Arendo Joustra bezocht beide steden en beschrijft waarom ze zo bijzonder zijn. Vandaag: Savannah.
Savannah is zonder twijfel de mooiste Amerikaanse stad. Het is dan ook begrijpelijk dat het koninklijk paar deze parel aan de oostkust dinsdag 11 juni aandoet tijdens zijn werkbezoek aan de Verenigde Staten.
De stad is niet alleen mooi, maar ook mysterieus en on-Amerikaans. Alle drie laten zich makkelijk verklaren. De stad is niet organisch gegroeid, maar ontstaan op de tekentafel in Engeland. Dat wilde begin achttiende eeuw de opmars van de Spanjaarden vanuit Florida naar de Britse koloniën in het noorden stuiten. Er werd daartoe een stad van 1,6 bij 1,6 kilometer (een mile bij een mile) ontworpen, met 24 pleinen om het vee bijeen te drijven, mochten de Spanjaarden aanvallen. Van die pleinen zijn er 22 overgebleven en omgetoverd in prachtige parken, allemaal net een beetje anders, maar bij elkaar voelt de stad als één groot groen park.
Die groene oase doorbreekt het normale patroon van Amerikaanse steden, dat meestal oogt als een dambord. Rechte straten en avenues, waarop door de afwezigheid van bochten lekker hard kan worden gereden. In Savannah gooien die 22 parkjes het dambord van rechthoeken in de war. Het is dan ook een ideale stad om te wandelen en te fietsen. De meeste automobilisten geven je keurig voorrang.
Diezelfde parkjes maken de stad niet alleen groen, maar ook mysterieus. De bomen zijn veelal behangen met Spanish moss: geen mos, maar een plant die als engelenhaar op een kerstboom aan de eikenbomen en magnolia’s op de pleinen hangt. Als daar ’s nachts ook de maan doorheen schijnt, zien sommige inwoners al snel geesten in het gebladerte. De vele keurig gerestaureerde oude huizen met krakende houten vloeren helpen bij die suggestie, als je er gevoelig voor bent. Elke boekwinkel in de stad heeft een plankje met verhalen over ghosts. Allemaal waargebeurd natuurlijk.
Oudste stad van de staat Savannah
Al dat groen zorgt ook voor koelte. Savannah – de oudste stad van de staat Georgia – mag dan een havenstad zijn, de zee die voor een frisse wind kan zorgen, ligt net als de haven een eindje verderop en de stad voelt dan ook helemaal niet als een typische havenstad. Alleen het oude havenfront, langs de rivier de Savannah, brengt je bij de oorspronkelijke functie van de stad, die leefde van de overzeese handel in onder meer zijde en katoen, beide afhankelijk van onmenselijke slavenarbeid.
Bijzonder is dat de oprichter van de uit 1733 daterende stad, de Engelsman James Oglethorpe, tegen slavernij was. Advocaten weerde hij ook: die mochten, als te weinig productief, geen bewoners worden. Joden dan weer wel. Daar zijn verschillende verhalen over. Een is dat die niet als advocaten bij de verboden groepen stonden. Een ander is dat een aantal van oorsprong Portugese joodse families zich meldde bij de stad, onder wie zich een dokter bevond en die kon Oglethorpe goed gebruiken.
Hoe dan ook, Savannah kent de oudste Joodse gemeenschap van de Verenigde Staten, waarvan de synagoge eruitziet als een neogotische katholieke kerk. De slaafgemaakten en advocaten kwamen later alsnog.
Obscure bestemming
In 1980 was Savannah nog een obscure bestemming voor toeristen. Het lag niet alleen erg uit de gangbare route, de stad lag er ook nog eens vervallen bij. Wel was de hoge nieuwbouw in de binnenstad onder controle gebracht. Alleen bij het binnenrijden stonden drie identieke betonnen blokkendozen: de rechtbank, de gevangenis en de parkeergarage. Keurig en toepasselijk naast elkaar. Maar al waren de oude huizen nog niet allemaal gerestaureerd, de stad wist zijn argeloze bezoeker al wel te betoveren door zijn unieke karakter.
De relatieve onbekendheid van de stad veranderde in één klap door het boek van John Berendt, Midnight in the Garden of Good and Evil uit 1995. Samen met de filmversie van Clint Eastwood uit 1997, waarin de toen nog niet gecancelde Kevin Spacey (House of Cards) een hoofd- en glansrol vervult, zette het boek de stad voorgoed op de kaart. Sinds de verschijning van het boek is het toerisme al vele keren verdubbeld en inmiddels telt de stad miljoenen bezoekers per jaar. Boek en film brengen je in de juiste sfeer om de stad te bezoeken.
Lees verder onder de video
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Berendts waargebeurde verhaal gaat over een moord gepleegd door een van de bekendste inwoners van de stad, die bovendien veel heeft gedaan om de oude huizen weer in hun oude glorie te herstellen. Zijn boek stond langer op de bestsellerlijst van The New York Times dan welk boek dan ook. Het huis waar Jim Williams zijn fatale liefde neerschoot – hij werd na vier rechtszaken vrijgesproken – is te bezoeken.
Savannah, een stad met veel geschiedenis
Van de 150.000 inwoners van de stad, onder anderen steeds meer Amerikanen die de begrijpelijke keuze hebben gemaakt hier met pensioen te gaan, wordt gezegd dat ze meer met gisteren bezig zijn dan met morgen. Logisch in een stad met zoveel geschiedenis. Toch kent Savannah een bijzonder instituut dat juist op de toekomst is gericht, de Savannah College of Arts and Design (SCAD). Deze privéschool werd in 1978 opgericht door de idealistische Paula Wallace, die als onderwijzeres op een lagere school al haar bezittingen verkocht en haar ouders wist te overtuigen ook hun huis te verkopen om de oprichting van deze bijzondere school, waar de vrije expressie van de studenten centraal staat, te kunnen bekostigen.
Het heeft haar en SCAD op het oog zeer welvarend gemaakt. De school bezit de meeste gebouwen in de stad, die allemaal een functie hebben en zo bijdragen aan de levendigheid van Savannah. Dit is niet de opleiding die het koninklijk paar dinsdag bezoekt. Dat heeft gekozen voor Savannah State University, de oudste zwarte universiteit van de staat Georgia. Het echtpaar zal hier een gesprek hebben met studenten over zwart ondernemerschap.
’s Avonds houdt het paar een ontvangst in het Telfair Museum, eigenlijk de Telfair Academy of Arts & Sciences. Dat kon in 1885 openen dankzij de erfenis van Mary Telfair, die wel als voorwaarde had gesteld dat haar naam groter op het museum moet staan dan de naam van de Academy. Als het echtpaar hiervoor de tijd heeft, kan het onder meer een schilderij van Jan Toorop bewonderen en schilderijen van Amerikanen die Nederland hebben bezocht.
Meest bekeken in het museum is het beeld Bird Girl, dat het omslag van Berendts boek siert en hier in veiligheid is gebracht. Het stond op de begraafplaats Bonaventure, waar het na verschijning van boek en film onder de voet werd gelopen. Om dezelfde reden is op het Chippewaplein het bankje weggehaald waarop Tom Hanks als Forrest Gump diens levensverhaal vertelt in de gelijknamige film. Het even verderop gelegen geboortehuis van de schrijfster Flannery O’Connor trekt minder belangstellenden.
Fraaiste eikenlaan van de VS
Waar het koninklijk paar op zijn doorreis zeker geen tijd voor heeft – het staat althans niet op het programma – is de fraaiste en langste eikenlaan van de Verenigde Staten, een kwartiertje rijden ten zuidoosten van Savannah. Deze strategisch gelegen plantage Wormsloe – die de toegang per schip naar Savannah uit het zuidoosten controleerde – dateert uit 1736.
Een van de nazaten van de eerste eigenaar plantte langs de toegangsweg vierhonderd eiken (tweehonderd aan elke kant), die tegenwoordig een majestueuze oprijlaan vormen. Fraaier dan die van de Boone Plantation in Charleston, South Carolina en, de meeste beroemde en oudste, de Oak Alley Plantation, ten noorden van New Orleans, Louisiana.
Schrijf u in voor onze Amerika-nieuwsbrief
Blijf altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in Washington D.C. en de Verenigde Staten met de gratis nieuwsbrief American Dreamers.
